المراجع العربية:
أولا: الكتب:
- ابن منظور، لسان العرب، ج ١٥، دار الصادر بيروت لبنان، ١٤١٤هـ
- أحمد عبدالفتاح ناجي، التنمية المستدامة في المجتمع النامي في ضوء المتغيرات العالمية والمحلية الحديثة، المكتب الجامعي الحديث، الإسكندرية، ٢٠١٣
- الدكتور الدين الجيلالي بوزيد والدكتور ماجد الحموي، الوسيط في القانون الدولي العام، دار الشواف، السعودية، ١٤٢٤.
- الدكتور سهير إبراهيم الهيتي، الاليات القانونية الدولية لحماية البيئة في إطار التنمية المستدامة، منشورات الحلبي الحقوقية، بيروت، ٢٠١٤.
- الدكتور محمد عبدالعزيز ربيع، التنمية المجتمعية المستدامة: نظرية في التنمية الاقتصادية والتنمية المستدامة، اليازوري للنشر، الأردن، ٢٠١٥.
- الدكتور محمد قدري حسن والدكتور يحيى بن حسين الشريف، قانون البيئة السعودي، دار الاجادة، السعودية،٢٠٢٤.
- الدكتورة منى جميل سلام والدكتور مصطفى محمد علي، التنمية المستدامة للمجتمعات المحلية، المكتب الجامعي الحديث، الإسكندرية، ٢٠١٥.
- د. إبراهيم محمد العناني، القانون الدولي العام، دار النهضة العربية للطبع والنشر والتوزيع، مصر،٢٠٠٥.
- د. إبراهيم سيف منشاوي، القواعد الآمرة في القانون الدولي المعاصر، المكتب العربي للمعارف، مصر، ٢٠٢١.
- د. أحمد سليم عطايا، محاضرات في القانون الدولي العام، مكتبة الملك فهد الوطنية، الرياض، ١٤٤٤هـ.
- د. رياض صالح أبو العطا، دور القانون الدولي العام في مجال حماية البيئة، دار النهضة العربية، القاهرة، ٢٠٠٨.
- د. صالح محمد بدر الدين، المسؤولية الموضوعية في القانون الدولي، دار النهضة العربية، القاهرة، ٢٠٠٤.
- . د. صلاح الدين عامر، مقدمة لدراسة القانون الدولي العام، دار النهضة العربية، القاهرة، ٢٠٠٧
- د. مدحت أبو النصر، ياسمين مدحت محمد، التنمية المستدامة: مفهومها-ابعادها-مؤشراتها، المجموعة العربية للتدريب والنشر، مصر ٢٠١٧ .
- د. محمد حافظ غانم، المسؤولية الدولية: دراسة لأحكام القانون الدولي ولتطبيقاتها التي تهم الدول العربية، معهد الدراسات العربية العالمية، مصر، ١٩٦٢.
- د. محمد حافظ غانم، الوجيز في القانون الدولي العام، دار النهضة العربية، القاهرة، ١٩٧٩.
- د. مصطفى يوسف كافي، التنمية المستدامة، شركة دار الأكاديميون للنشر والتوزيع، الأردن، ٢٠١٦
- رياض عبد المحسن جبار، نظرية المخاطر في نظام المسؤولية الدولية ومدى التطبيق على التلوث البيئي والبث الموجه العابر للحدود، المركز العربي، مصر، ٢٠١٩.
- سليمان عبدالمجيد، النظرية العامة للقواعد الآمرة في النظام القانوني الدولي، دار النهضة العربية، القاهرة، ١٩٨١.
- شهدان عادل الغرباوي، التنمية المستدامة: ما بين اطر التنمية الاجتماعية والاقتصادية وعلاقتها بالموارد البشرية، دار الفكر الجامعي، الاسكندرية ٢٠٢٠.
- عبدالهادي محمد والي، التنمية: مدخل لدراسة المفهومات الرئيسة، دار المعرفة الجامعية: الإسكندرية، ١٩٩١.
- علي عبدالكريم الجابري، دور الدولة في تحقيق التنمية المستدامة في مصر والأردن، دار دجلة عمان، ٢٠١٢.
- علي عدنان الفيل، المنهجية التشريعية في حماية البيئة، دار الثقافة للنشر والتوزيع، الأردن، ٢٠١٢.
- محمد قادري الطاهر، التنمية المستدامة في البلدان العربية بين النظرية والتطبيق، مكتبة حسن العصرية للطباعة والنشر والتوزيع، بيروت، ٢٠١٣.
ثانيا: الأبحاث العلمية:
- أحمد حسين، دور القانون في تحقيق أهداف التنمية المستدامة، مجلة الحقوق والعلوم السياسية جامعة خنشلة، المجلد ٩، العدد ١، ٢٠٢٢ .
- ا.د عباس مفرج الفحل، التنمية المستدامة: أبعادها، قياسها، خصائصها، مقوماتها ومعوقاتها، مجلة دراسات البصرة، ملحق العدد ٤٨، .٢٠٢٣
- الدكتور جمال عبدالكريم، الحماية الدولية للبيئة من خلال تطور القانون الدولي للبيئة، مجلة البحوث السياسية والإدارية، جامعة الجلفة، الجزائر، ٢٠١٧ .
- د. أحمد المهتدي بالله، الطبيعة القانونية للتنمية المستدامة في إطار أحكام القانون الدولي العام، مجلة القانون والاقتصاد،٢٠١٩.
- د. أكرم مصطفى الزغبي، التنمية المستدامة كقاعدة من قواعد القانون الدولي العام، مجلة البحوث القانونية والاقتصادية، ٢٠٢٢.
- د. باية فتيحة، المسؤولية على أساس المخاطر في القانون الدولي العام، مجلة القانون والمجتمع، جامعة أحمد دراية، الجزائر، ٢٠١٦.
- د. بن علي خلدون، التنمية المستدامة في القانون الدولي العام، مجلة السياسة العالمية، العدد٠١، ٢٠١٩.
- د. حيدر أدهم الطائي، تطور القواعد الآمرة في القانون الدولي، مجلة كلية الحقوق، جامعة النهرين، العدد ٨، ٢٠٠٦.
- د. غفران القحطاني، تدويل السيادة الوطنية في ظل المعاهدات والاتفاقيات الدولية، المجلة العربية للنشر العلمي، العدد ٤٢، ٢٠٢٢
- د. محمد بن علي معجب الكبيري، الرقابة القضائية على دستورية الأنظمة في المملكة العربية السعودية، مجلة العلوم الإنسانية والإدارية العدد ٢٦-٢٠٢٢ .
- صافية زيد المال، عن فعلية القانون الدولي للبيئة، مجلة العلوم الإنسانية، العدد١ ، ٢٠٢١.
- هشام بن عيسى بن عبدالله الدلالي الشحي، حق التنمية المستدامة في قواعد القانون الدولي لحقوق الإنسان، رسالة ماجستير كلية الحقوق جامعة الشرق الأوسط، الأردن، ٢٠١٧.
- هيثم سيد عمران، مبدأ المعترض الدائم والقواعد الآمرة في القانون الدولي المعاصر، المجلة العلمية لكلية الدراسات الاقتصادية والعلوم السياسية بجامعة الإسكندرية، ٢٠٢٣.
- ياسر إسماعيل حسن محمد، دور المنظمات الدولية في حماية البيئة: دراسة حالة لدور الاتحاد الأوروبي في الفترة من ١٩٩٢-٢٠٠٢، رسالة ماجستير، كلية الاقتصاد والعلوم السياسية، جامعة القاهرة، ٢٠٠٨.
ثالثا: الاتفاقيات الدولية والمؤتمرات والتقارير والتشريعات الوطنية:
- اتفاقية الأمم المتحدة الإطارية بشأن تغير المناخ١٩٩٢ وبروتوكول كيوتو الملحق بها للعام١٩٩٧.
- اتفاقية الأمم المتحدة لقانون البحار للعام ١٩٨٢.
- اتفاقية الأمم المتحدة لمكافحة التصحر في البلدان التي تعاني من الجفاف الشديد و/أو التصحر وبخاصة في افريقيا ١٩٩٦.
- اتفاقية التنوع البيولوجي ١٩٩٢.
- اتفاقية القضاء على جميع أنواع التمييز ضد المرأة لعام ١٩٧٩.
- اتفاقية بروكسل بشأن تشغيل السفن النووية للعام ١٩٦٢.
- اتفاقية بروكسل بشأن المسؤولية المدنية عن التلوث البحري بالنفط عام ١٩٦٩ وبروتوكول ١٩٩٢ الملحق بها.
- اتفاقية تقييم الأثر البيئي في إطار عبر حدودي، إسبو، فنلندا، اعتمدت في ٢٥ فبراير ١٩٩١ ودخلت حيز النفاذ في ١٠ سبتمبر ١٩٩٧.
- اتفاقية حقوق الطفل لعام ١٩٨٩.
- للعام ١٩٦٩. اتفاقية فيينا لقانون المعاهدات
- اللائحة التنفيذية لنظام البيئة للإدارة المستدامة للبيئة البحرية والساحلية للعام ١٤٤٣هـ.
- أهداف التنمية المستدامة: الاستعراض الطوعي الوطني الأول للمملكة العربية السعودية، المنتدى السياسي رفيع المستوى لعام ٢٠١٨، ٩-١٨ يوليو،
https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/20233SDGs_Arabic_Report_972018_FINAL.pdf.
- أهداف التنمية المستدامة وجهود المملكة العربية السعودية لتحقيقها، المنصة الوطنية الموحدة،
- https://www.my.gov.sa/wps/portal/snp/content/SDGPortal.
- الاتفاقية الدولية للقضاء على جميع أشكال التمييز العنصري لعام ١٩٦٥.
- الإعلان العالمي لحقوق الإنسان ١٩٤٨.
- التقرير السنوي للعام ٢٠٢١، الصندوق الصناعي، صندوق التنمية الصناعية السعودي، ٢٠٢١.
- الحق في الصحة: صحيفة الوقائع رقم ٣١، مفوضية الأمم المتحدة لحقوق الإنسان، منظمة الصحة العالمية، ٢٠٠٨ .
- العهد الدولي الخاص بالحقوق الاقتصادية والاجتماعية والثقافية.
- القانون الدولي لحقوق الإنسان وخطة التنمية المستدامة لعام ٢٠٣٠، اللجنة الاقتصادية والاجتماعية لغربي آسيا، الأمم المتحدة: الاسكوا، المجلد ٦ العدد ٣ ، ٢٠١٧.
- النظام الأساسي للحكم في المملكة العربية السعودية والصادر بموجب المرسوم الملكي رقم (٩٠/آ) في ٢٧/٨/١٤١٢هـ الموافق ١/٣/١٩٩٢م.
- النظام الأساسي لمحكمة العدل الدولية.
- https://www.un.org/ar/about-us/history -of-the-un
- تاريخ الامم المتحدة، الأمم المتحدة،
- تقرير أهداف التنمية المستدامة: إصدار خاص، الأمم المتحدة، ٢٠٢٣ ،
- https://unstats.un.org/sdgs/report/2023/The-Sustainable-Development-Goals-Report-2023_Arabic.pdf
- تقرير مؤتمر الأمم المتحدة المعني بالبيئة والتنمية، ريو دي جانيرو٣-١٤ حزيران/يونيه ١٩٩٢، المجلد الأول
- A/CONF.151/26/Rev.1 (Vol.1),
https://www.unwomen.org/sites/default/files/Headquarters/Attachments/Sections/CSW/60/CSW
- 60%20Agreed%20Conclusions%20Conclusions%20AR.pdf
- دستور جمهورية مصر العربية وفقا للتعديلات الدستورية التي أدخلت عليه في ٢٣ ابريل ٢٠١٩.
- دستور منظمة الصحة العالمية، وهو ما تم إقراره في مؤتمر الصحة الدولي المنعقد في نيويورك في العام ١٩٤٦،
https://apps.who.int/gb/bd/pdf_files/BD_49th-en.pdf.
- https://www.un.org/ar/conferences/environment/rio2012
- مؤتمر الأمم المتحدة للتنمية المستدامة ٢٠-٢٢ يونيو ٢٠١٢، ريو دي جانيرو،
- قرار اتخذته الجمعية العامة في ٢٥ أيلول/ سبتمبر ٢٠١٥، تحويل عالمنا: خطة التنمية المستدامة لعام ٢٠٣٠، الجمعية العامة، القرار٧٠/١، ٢١/١٠/٢٠١٥.
- ميثاق الأمم المتحدة للعام ١٩٤٥.
- نظام البيئة السعودي والصادر بموجب المرسوم الملكي رقم (١٦٥/م) في ١٩/١١/١٤٤١هـ.
- نظام الزراعة والصادر بموجب المرسوم الملكي رقم (م/٦٤) في ١٠/٨/١٤٤٢هـ.
- نظام المياه والصادر بموجب المرسوم الملكي رقم (م/١٥٩) في ١١/١١/١٤٤هـ.
- لجنة التنمية المستدامة، إدارة الشؤون الاقتصادية والاجتماعية، الأمم المتحدة
https://sdgs.un.org/ar?_gl=1%2A32gxyq%2A_ga%2AMTg0OTQ3NDczMy4xNzEwMTQ4NDUx%2A_ga_TK9BQL5X7Z%2AMTczMDIxMjY5Ny40My4xLjE3MzAyMTI3MTcuMC4wLjA
- لجنة القانون الدولي، الدورة التاسعة والستون: التقرير الثاني عن القواعد الآمرة، الجمعية العامة،
- A/CN.4/704, ١٦ مارس ٢٠١٧
المراجع الأجنبية:
- About the United Nations Environment Programme, The United Nations, https://www.unep.org/ar/node/34322.
- Addis Ababa Action Agenda of the Third International Conference on Financing for Development, 13-16 July 2015, Addis Ababa-Ethiopia, United Nations,
https://www.un.org/esa/ffd/wp-content/uploads/2015/08/AAAA_Outcome.pdf.
- Christian Tomuschat, The 2030 Sustainable Development Goals: The Quest for a Perfect World Order, International Community Law Review, 2022.
- Convention on Biological Diversity, United Nations Environment Programme, May 1992.
- Declaration on the Right to Development, Adopted by General Assembly Resolution 41/128 of 4 December 1986,
https://www.ohchr.org/sites/default/files/rtd.pdf.
- Duncan French and Louis J. Kotze, Introduction in Sustainable Development Goals: Law, Theory and Implementation, Elgar, 2008.
- Fact Sheet on Sustainable Development Goals (SDGs): Health Targets: Immunization Systems, World Health Organization, WHO/EURO:2017-2371-42126-58037, P.2-3,
https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/340832/WHO-EURO-2017-2371-42126-58037-eng.pdf?sequence=1.
- Giulia Capitani and Giovanni Comazzetto, The Concept of Sustainable Development in Global Law: Problems and Perspectives, Athens Journal of law, volume 5, issue 1, 2019.
- Ian Brownlie, Principles of Public International Law, Oxford University, Ninth Edition, 2019.
- Joyeeta Gupta and Susanne Schmeier, Future Proofing the Principle of no Significant Harm, in International Environmental Agreements: Politics, Law and Economics, Springer, 2020.
- Kumaresh, Sustainable Development Goals and International Law: A Critical Aseessment, Research Review International Journal of Multidisciplinary, Volume. 9, 2024.
- Linda A. Malone, The Chernobyl Accident: A Case Study in International Law Regulating State Responsibility for Transboundary Nuclear Pollution, Columbia Journal of Environmental Law, Volume 12, 1987.
- Magdalena Bexell and Kristina Jonsson, Responsibility and the United Nations’ Sustainable Development Goals, Forum for Development Studies, Vol. 44, No.1, 2017.
- Malcolm N. Shaw, International Law, sixth edition, Cambridge, 2008.
- Neol G. Villaroman, Rescuing a Troubled Concept: An Alternative View of the Right to Development, Netherlands Quarterly of Human Rights 29 (1), 2011.
- Number of COVID-19 Deaths Reported to WHO, WHO COVID-19 Dashboard,
https://data.who.int/dashboards/covid19/deaths?n=o.
- Peace of Westphalia 1948.
- Philippe Sands, International Law in the Field of Sustainable Development, in British Yearbook of International law, Volume 65 issue 1, 1994.
- Report of the United Nations Conference on Sustainable Development, Rio De Janeiro, Brazil 20-22 june 2012, A/CONF.216/16, https://documents.un.org/doc/undoc/gen/n12/461/64/pdf/n1246164.pdf.
- Report of the United Nations Conference on the Human Environment, United Nations, Stockholm, 5-16 june 1972, A/CONF.48/14/Rev.1, https://documents.un.org/doc/undoc/gen/nl7/300/05/pdf/nl730005.pdf.
- Report of the World Summit on Sustainable Development, 26 August-4 September 2002, A/CONF.199/20,
https://documents.un.org/doc/undoc/gen/n02/636/93/pdf/n0263693.pdf.
- Resolution Adopted by the General Assembly on 25 September 2015, A/RES/70/1,
https://documents.un.org/doc/undoc/gen/n15/291/89/pdf/n1529189.pdf.
- The United Nations Environment Programme (UNEP),
https://www.unep.org/ar/node/34322.
- Tom R Burns, Sustainable Development: Agents, Systems and the Environemnt, Current Sociology Review, 2016, Vol. 64 (6).
- Ulf Linderfalk, Understanding Jus Cognes In International Law and International Legal Discourse, Edward Elgar Publishing, 2020.
- United Nations Conference on Environment and Development, 3-14 June 1992, Agenda 21,
https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/Agenda21.pdf
- United Nations, General Assembly (2012), The Future We Want, 11 September 2012, A/RES/66/288,
https://sustainabledevelopment.un.org/futurewewant.html.
- United Nations General Assembly, Keeping the Promise: A forward-looking Review to Promote an Agreed Action Agenda to Achieve the Millenium Development Goals by 2015, A/64/665, 12/02/2010,
https://documents.un.org/doc/undoc/gen/n10/238/02/pdf/n1023802.pdf.
- United Nations General Assembly, 2005 World Summit Outcome, A/RES/60/1, 24/10/2005,
https://documents.un.org/doc/undoc/gen/n05/487/60/pdf/n0548760.pdf.
- WTO Agreement: Marrakesh Agreement Establishing the World Trade Organization, April 15, 1994.
- World Commission on Environment and Development (1987) Report: our common future, 4 August 1987, UN Doc. A/42/427, https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/5987our-common-future.pdf.
- World Leaders Stress Shared Responsibility, Immediate Action, As High Level Segment of Johannesburg Summit Continues, Press Release ENV/DEV/690, 03/09/2002,
https://press.un.org/en/2002/envdev690.doc.htm.
- Yearbook of the International Law Commission, volume 2, part 1, Documents of the fifty-third Session, 2001, Responsibility of States for Internationally Wrongful Acts.
References:
1: alkutub:
- abn manzurin, lisan alearabi, j 15, dar alsaadir bayrut lubnan, 1414h
- 'ahmad eabdalfataah naji, altanmiat almustadamat fi almujtamae alnaami fi daw' almutaghayirat alealamiat walmahaliyat alhadithati, almaktab aljamieii alhadith, al'iiskandariat, 2013
- alduktur aldiyn aljilaliu buzid walduktur majid alhamawy, alwasit fi alqanun alduwalii aleama, dar alshawafi, alsaeudiat, 1424.
- alduktur suhayr 'iibrahim alhity, alaliaat alqanuniat alduwaliat lihimayat albiyat fi 'iitar altanmiat almustadamati, manshurat alhalabi alhuquqiati, bayrut, 2014.
- alduktur muhamad eabdialeaziz rabie, altanmiat almujtamaeiat almustadamatu: nazariat fi altanmiat alaiqtisadiat waltanmiat almustadamatu, alyazuri lilnashr, al'urduni, 2015.
- alduktur muhamad qadri hasan walduktur yahyaa bin husayn alsharif, qanun albiyat alsaeudiu, dar alajadati, alsaeudiati,2024.
- aldukturat munaa jamil salam walduktur mustafaa muhamad ealay, altanmiat almustadamat lilmujtamaeat almahaliyati, almaktab aljamieiu alhadith, al'iiskandariat, 2015.
- d. 'iibrahim muhamad aleanani, alqanun aldawliu aleama, dar alnahdat alearabiat liltabe walnashr waltawzie, masir,2005.
- d. 'iibrahim sayf minshawi, alqawaeid alamirat fi alqanun alduwalii almueasiri, almaktab alearabiu lilmaearifi, masr, 2021.
- du. 'ahmad salim eataya, muhadarat fi alqanun alduwalii aleama, maktabat almalik fahd alwataniati, alrayad, 1444h.
- da. riad salih 'abu aleataa, dawr alqanun alduwalii aleami fi majal himayat albiyati, dar alnahdat alearabiati, alqahirati, 2008.
- da. salih muhamad badr aldiyn, almaswuwliat almawdueiat fi alqanun alduwali, dar alnahdat alearabiati, alqahirati, 2004.
- . du. salah aldiyn eamir, muqadimat lidirasat alqanun aldawalii aleama, dar alnahdat alearabiati, alqahirati, 2007
- d. midahat 'abu alnasr, yasmin midhat muhamad, altanmiat almustadamata: mafhumaha-abeadha-muashiratiha, almajmueat alearabiat liltadrib walnashri, misr 2017 .
- d. muhamad hafiz ghanim, almaswuwliat alduwaliata: dirasat li'ahkam alqanun alduwalii walitatbiqatiha alati tuhimu alduwal alearabiata, maehad aldirasat alearabiat alealamiati, masr, 1962.
- d. muhamad hafiz ghanim, alwajiz fi alqanun alduwalii aleama, dar alnahdat alearabiati, alqahirati, 1979.
- d. mustafaa yusif kafi, altanmiat almustadamatu, sharikat dar al'akadimiuwn lilnashr waltawziei, al'urduni, 2016
- riad eabd almuhsin jabar, nazariat almakhatir fi nizam almaswuwliat alduwliat wamadaa altatbiq ealaa altalawuth albiyiyi walbathi almuajah aleabir lilhududi, almarkaz alearabia, masr, 2019.
- sulayman eabdalmajid, alnazariat aleamat lilqawaeid alamirat fi alnizam alqanunii alduwali, dar alnahdat alearabiati, alqahirati, 1981.
- shahdan eadil algharbawi, altanmiat almustadamatu: ma bayn atir altanmiat aliajtimaeiat waliaqtisadiat waealaqatiha bialmawarid albashariati, dar alfikr aljamieii, alaiskandariat 2020.
- eabdalhadi muhamad wali, altanmiatu: madkhal lidirasat almafhumat alrayiysati, dar almaerifat aljamieiati: al'iiskandiriat, 1991.
- eali eabdalkarim aljabri, dawr aldawlat fi tahqiq altanmiat almustadamat fi misr wal'urdun, dar dijlat eaman, 2012.
- eali eadnan alfil, almanhajiat altashrieiat fi himayat albiyati, dar althaqafat lilnashr waltawziei, al'urduni, 2012.
- muhamad qadiri altaahir, altanmiat almustadamat fi albuldan alearabiat bayn alnazariat waltatbiqi, maktabat hasan aleasriat liltibaeat walnashr waltawzie, bayrut, 2013.
2: al'abhath aleilmia:
- 'ahmad husayn, dawr alqanun fi tahqiq 'ahdaf altanmiat almustadamati, majalat alhuquq waleulum alsiyasiat jamieat khanshilati, almujalad 9, aleadad 1, 2022 .
- a.d eabaas mufraj alfahala, altanmiat almustadamatu: 'abeadaha, qiasuha, khasayisuha, muqawimatiha wamueawiqatiha, majalat dirasat albasrat, mulhiq aleadad 48, .2023
- alduktur jamal eabdalkrim, alhimayat alduwaliat lilbiyat min khilal tatawur alqanun alduwalii lilbiyati, majalat albuhuth alsiyasiat wal'iidariati, jamieat aljulfat, aljazayar, 2017 .
- d. 'ahmad almuhtadi biallah, altabieat alqanuniat liltanmiat almustadamat fi 'iitar 'ahkam alqanun alduwalii aleama, majalat alqanun walaiqtisadi,2019.
- d. 'akram mustafaa alzaghbi, altanmiat almustadamat kaqaeidat min qawaeid alqanun alduwalii aleami, majalat albuhuth alqanuniat walaiqtisadiati, 2022.
- d. bayatan fatihat, almaswuwliat ealaa 'asas almakhatir fi alqanun alduwalii aleami, majalat alqanun walmujtamaei, jamieat 'ahmad dirayt, aljazayar, 2016.
- d. bin eali khaldun, altanmiat almustadamat fi alqanun alduwlii aleami, majalat alsiyasat alealamiati, aleudadi01, 2019.
- d. haydar 'adham altaayiy, tatawir alqawaeid alamirat fi alqanun alduwali, majalat kuliyat alhuquqi, jamieat alnahrayni, aleadad 8, 2006.
- da. ghufran alqahtani, tadwil alsiyadat alwataniat fi zili almueahadat walatifaqiaat alduwliati, almajalat alearabiat lilnashr alealmii, aleadad 42, 2022
- d. muhamad bin eali muejib alkabiri, alraqabat alqadayiyat ealaa dusturiat al'anzimat fi almamlakat alearabiat alsaeudiati, majalat aleulum al'iinsaniat wal'iidariat aleadad 26-2022 .
- safiat zayd almal, ean fieliat alqanun aldawlii lilbiyati, majalat aleulum al'iinsaniati, aleadadu1 , 2021.
- hisham bin eisaa bin eabdallah aldalali alshahi, haqu altanmiat almustadamat fi qawaeid alqanun alduwalii lihuquq al'iinsani, risalat majistir kuliyat alhuquq jamieat alsharq al'awsat, al'urduni, 2017. tarikh alamam almutahidatu, al'umam almutahidatu,
- taqrir 'ahdaf altanmiat almustadamati: 'iisdar khasa, al'umam almutahidati, 2023 ,
- https://unstats.un.org/sdgs/report/2023/The-Sustainable-Development-Goals-Report-2023_Arabic.pdf
- taqrir mutamar al'umam almutahidat almaeniu bialbiyat waltanmiati, riu di janiru3-14 huziran/yunih 1992, almujalad al'awal
- A/CONF.151/26/Rev.1 (Vol.1),
https://documents.un.org/doc/undoc/gen/n92/836/53/img/n9283653.pdf
- tamkin almar'at wasilath bialtanmiat almustadamati, lajnat wade almar'ati, aliastintajat almutafaq ealayha 2016, hayyat al'umam almutahidat lilmar'a
https://www.unwomen.org/sites/default/files/Headquarters/Attachments/Sections/CSW/60/CSW
- 60%20Agreed%20Conclusions%20Conclusions%20AR.pdf
- distur jumhuriat misr alearabiat wifqan liltaedilat aldusturiat alati 'udkhilat ealayh fi 23 abril 2019.
- distur munazamat alsihat alealamiati, wahu ma tama 'iiqraruh fi mutamar alsihat alduwalii almuneaqad fi niuyurk fi aleam 1946, https://apps.who.int/gb/bd/pdf_files/BD_49th-en.pdf.
- https://www.un.org/ar/conferences/environment/rio2012
- mutamar al'umam almutahidat liltanmiat almustadamat 20-22 yunyu 2012, riu di janiru,
- qarar aitakhadhath aljameiat aleamat fi 25 'aylula/ sibtambar 2015, tahwil ealmina: khutat altanmiat almustadamat lieam 2030, aljameiat aleamati, alqarar70/1, 21/10/2015.
- mithaq al'umam almutahidat lileam 1945.
- nizam albiyat alsueudiu walsaadir bimujib almarsum almalakii raqm (165/m) fi 19/11/1441h.
- nizam alziraeat walsaadir bimujib almarsum almalakii raqm (m/64) fi 10/8/1442h.
- nizam almiah walsaadir bimujib almarsum almalakii raqm (m/159) fi 11/11/144h.
- lajnat altanmiat almustadamatu, 'iidarat alshuwuwn alaiqtisadiat walaijtimaeiati, al'umam almutahida
https://sdgs.un.org/ar?_gl=1%2A32gxyq%2A_ga%2AMTg0OTQ3NDczMy4xNzEwMTQ4NDUx%2A_ga_TK9BQL5X7Z%2AMTczMDIxMjY5Ny40My4xLjE3MzAyMTI3MTcuMC4wLjA
- lajnat alqanun alduwali, aldawrat altaasieat walsituna: altaqrir althaani ean alqawaeid alamarat, aljameiat aleamatu,
- A/CN.4/704, 16 maris 2017
https://www.un.org/ar/about-us/history -of-the-un
- haytham sayid eumran, mabda almuetarid aldaayim walqawaeid alamirt fi alqanun alduwalii almueasiri, almajalat aleilmiat likuliyat aldirasat alaiqtisadiat waleulum alsiyasiat bijamieat al'iiskandariat, 2023.
- yasir 'iismaeil hasan muhamad, dawr almunazamat alduwaliat fi himayat albiyati: dirasat halat lidawr alaitihad al'uwrubiyi fi alfatrat min 1992-2002, risalat majistir, kuliyat alaiqtisad waleulum alsiyasiati, jamieat alqahirati, 2008.
3: alitifaqiaat alduwlia walmutamarat waltaqarir waltashrieat alwatania:
- atifaqiat al'umam almutahidat al'iitariat bishan taghayur almunakhi1992 waburutukul kiutu almulhaq biha lileami1997.
- atifaqiat al'umam almutahidat liqanun albihar lileam 1982.
- aitifaqiat al'umam almutahidat limukafahat altasahur fi albuldan alati tueani min aljafaf alshadid wa/'aw altasahur wabikhasat fi afriqia 1996.
- atifaqiat altanawue albayulujii 1992.
- atifaqiat alqada' ealaa jamie 'anwae altamyiz dida almar'at lieam 1979.
- atifaqiat bruksil bishan tashghil alsufun alnawawiat lileam 1962.
- aitifaqiat bruksil bishan almaswuwliat almadaniat ean altalawuth albahrii bialnaft eam 1969 waburutukul 1992 almulhaq baha.
- aitifaqiat taqyim al'athar albiyiyi fi 'iitar eabr hududi, 'iisbu, finlanda, aietamidat fi 25 fibrayir 1991 wadakhalat hayiz alnafadh fi 10 sibtambar 1997.
- atifaqiat huquq altifl lieam 1989.
- laleam 1969. atifaqiat fiyinaa liqanun almueahadat
- allaayihat altanfidhiat linizam albiyat lil'iidarat almustadamat lilbiyat albahriat walsaahiliat lileam 1443hi.
- 'ahdaf altanmiat almustadamati: alaistierad altaweiu alwataniu al'awal lilmamlakat alearabiat alsaeudiati, almuntadaa alsiyasii rafie almustawaa lieam 2018, 9-18 yulyu,
https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/20233SDGs_Arabic_Report_972018_FINAL.pdf.
- 'ahdaf altanmiat almustadamat wajuhud almamlakat alearabiat alsueudiat litahqiqiha, alminasat alwataniat almuahadati,
- https://www.my.gov.sa/wps/portal/snp/content/SDGPortal.
- alaitifaqiat alduwliat lilqada' ealaa jamie 'ashkal altamyiz aleunsurii lieam 1965.
- al'iielan alealamiu lihuquq al'iinsan 1948.
- altaqrir alsanawiu lileam 2021, alsunduq alsinaeiu, sunduq altanmiat alsinaeiat alsaeudii, 2021.
- alhaqu fi alsihati: sahifat alwaqayie raqm 31, mufawadiat al'umam almutahidat lihuquq al'iinsani, munazamat alsihat alealamiati, 2008 .
- aleahd alduwliu alkhasu bialhuquq alaiqtisadiat walaijtimaeiat walthaqafiati.
- alqanun alduwaliu lihuquq al'iinsan wakhutat altanmiat almustadamat lieam 2030, allajnat alaiqtisadiat walaijtimaeiat ligharbii asia, al'umam almutahidati: alaskwa, almujalad 6 aleadad 3 , 2017.
- alnizam al'asasii lilhukm fi almamlakat alearabiat alsueudiat walsaadir bimujib almarsum almalakii raqm (90/a) fi 27/8/1412h almuafiq 1/3/1992m.
- alnizam al'asasii limahkamat aleadl alduwlia.
- https://www.un.org/ar/about-us/history -of-the-un
tarikh alamam almutahidatu, al'umam almutahidatu,
https://documents.un.org/doc/undoc/gen/n92/836/53/img/n9283653.pdf
- tamkin almar'at wasilath bialtanmiat almustadamati, lajnat wade almar'ati, aliastintajat almutafaq ealayha 2016, hayyat al'umam almutahidat lilmar'a
https://www.unwomen.org/sites/default/files/Headquarters/Attachments/Sections/CSW/60/CSW
- 60%20Agreed%20Conclusions%20Conclusions%20AR.pdf
- distur jumhuriat misr alearabiat wifqan liltaedilat aldusturiat alati 'udkhilat ealayh fi 23 abril 2019.
- distur munazamat alsihat alealamiati, wahu ma tama 'iiqraruh fi mutamar alsihat alduwalii almuneaqad fi niuyurk fi aleam 1946, https://apps.who.int/gb/bd/pdf_files/BD_49th-en.pdf.
- https://www.un.org/ar/conferences/environment/rio2012
- mutamar al'umam almutahidat liltanmiat almustadamat 20-22 yunyu 2012, riu di janiru,
- qarar aitakhadhath aljameiat aleamat fi 25 'aylula/ sibtambar 2015, tahwil ealmina: khutat altanmiat almustadamat lieam 2030, aljameiat aleamati, alqarar70/1, 21/10/2015.
- mithaq al'umam almutahidat lileam 1945.
- nizam albiyat alsueudiu walsaadir bimujib almarsum almalakii raqm (165/m) fi 19/11/1441h.
- nizam alziraeat walsaadir bimujib almarsum almalakii raqm (m/64) fi 10/8/1442h.
- nizam almiah walsaadir bimujib almarsum almalakii raqm (m/159) fi 11/11/144h.
- lajnat altanmiat almustadamatu, 'iidarat alshuwuwn alaiqtisadiat walaijtimaeiati, al'umam almutahida
https://sdgs.un.org/ar?_gl=1%2A32gxyq%2A_ga%2AMTg0OTQ3NDczMy4xNzEwMTQ4NDUx%2A_ga_TK9BQL5X7Z%2AMTczMDIxMjY5Ny40My4xLjE3MzAyMTI3MTcuMC4wLjA
- lajnat alqanun alduwali, aldawrat altaasieat walsituna: altaqrir althaani ean alqawaeid alamarat, aljameiat aleamatu,
- A/CN.4/704, 16 maris 2017
|