أولاً: المراجع القانونية العامة.
- المعجم الفلسفي، إعداد: مجمع اللغة العربية، القاهرة، الهيئة العامة لشئون المطابع الأميرية، 1979م
- المعجم الوسيط، إعداد نخبة من اللغويين بمجمع اللغة العربية بالقاهرة، الطبعة الثانية، 1392هــ/ 1972م
- المنجد في اللغة والأعلام، دار المشرق، بيروت، الطبعة الأربعون، 2003م
ثانيًا: المراجع القانونية العامة.
- د. إسماعيل المحاقري، فكرة الالتزام الرئيسي في العقد واثرها على اتفاقت المسئولية ، دار النهضة العربية، القاهرة، 1996م
- د. إسماعيل غانم، النظرية العامة للالتزام، الطبعة الأولى، مكتبة عبدالله وهبة للنشر والتوزيع، 2000م
- د. أحمد حشمت أبوستيت، نظرية الالتزام في القانون المدني الجديد، مطبعة مصر، القاهرة، الطبعة الثانية، 1954م
- د. أمجد منصور، النظرية العامة للالتزامات، الدار العلمية الدولية للنشر، عمان، 2001م
- د. أنور سلطان، أحكام الالتزام، الموجز في النظرية العامة للالتزام، دراسة مقارنة في القانونين المصري واللبناني، منشأة المعارف، الإسكندرية، 1994م
- د. أنور سلطان، العقود المسماة - شرح عقدي البيع والمقايضة، دار النهضة العربية للطباعة والنشر، بيروت، 1980م
- د. جلال محمد إبراهيم، النظرية العامة للالتزام – القسم الثاني، أحكام الالتزام، مطبعة الإسراء، مصر، 2000م
- د. رافد خلف هاشم البهادلي، عثمان سلمان غيلان العبودي، التشريع بين الصناعة والصياغة، الطبعة الأولى، منشورات الحلبي الحقوقية، بيروت، 2012م
- د. سليمان مرقس، الوافي في شرح القانون المدني، ج2، المجلد الرابع، أحكام الالتزام، القاهرة، 1992م
- د. سمير عبدالسيد تناغو، نظرية الالتزام، منشأة المعارف، الإسكندرية، بدون تاريخ
- د. عبدالقادر العرعاري، مصادر الالتزام، الكتاب الثاني، المسئولية المدنية، دراسة مقارنة على ضوء النصوص التشريعية الجديدة، دار الأمان، الرباط، الطبعة الثالثة، 2014م
- د. عبدالقادر عودة، التشريع الجنائي مقارنًا بالقانون الوضعي، المجلد الأول، منشورات الحبي الحقوقية، لبنان، بدون تاريخ نشر
- د. عبدالمجيد الحكيم، الموجز في شرح القانون المدني، الجزء الثاني، أحكام الالتزام، الطبعة الثالثة، بغداد 1977م
- د. عبدالمجيد الحكيم، د. عبدالباقي البكري، د. محمد طه البشير، الوجيز في نظرية الالتزام، مصادر الالتزام، الجزء الأول، بدون دار نشر، 1980م
- د. عدنان السرحان، المصادر الغير إرادية للالتزام – الحق الشخصي، الطبعة الأولى، الشارقة، مطبعة الجامعة، 2010م
- د. محمد حسن عبدالرحمن، مصادر الالتزام – دراسة مقارنة، دار النهضة العربية، القاهرة، 2010م
- د. محمد شكري سرور، موجز الأحكام العامة للالتزام في القانون المدني المصري، ط1، دار الفكر العربي، القاهرة، 1985م
- د. محمود جمال الدين زكي، الوجيز في نظرية الالتزام في القانون المدني المصري، الجزء الأول: مصادر الالتزام، لجنة التأليف والترجمة والنشر، القاهرة، 1968م
- د. منذر الفضل، التصرف القانوني في الأعضاء البشرية، دار الثقافة للنشر والتوزيع، عمان، سنة 2002م
- د. ياسين سعد الغالب، أساسيات نظم المعلومات الإدارية وتكنولوجيا المعلومات، الطبعة الأولى، دار المناهج للنشر والتوزيع، عمان، الأردن، 2012م
- د. ياسين محمد الجبوري، الوجيز في شرح القانون المدني الأردني، ج2، أحكام الالتزام، ط1، دار الثقافة للنشر والتوزيع، عمان، 2003م
ثالثًا : المراجع القانونية المتخصصة.
- د. إبراهيم سيد أحمد، المسئولية المدنية للتعويض في المسئوليتين التقصيرية والعقدية، دار الكتب القانونية، مصر، 2006م
- د. إسماعيل محمد المحاقري، الإعفاء من المسئولية المدنية في القانون اليمني مقارنًا بالقانون المصري والشريعة الإسلامية، بدون دار نشر، 1996م
- د. إياد عبدالجبار ملوكي، المسئولية عن الأشياء وتطبيقها على الأشخاص المعنوية، الطبعة الأولى، الأردن، دار الثقافة للنشر والتوزيع، 2009م
- د. إيهاب خليفة، خروج الذكاء الاصطناعي عن السيطرة البشرية، مخاطر وتهديدات، مركز المستقبل للأبحاث والدراسات المتقدمة، 2017م، على الرابط التالي: https://futureuae.com
- د. أحمد شوقي محمد عبدالرحمن، مدى التعويض عن تغير الضرر في جسم المضرور وماله في المسئولية العقدية والتقصيرية، منشأة المعارف، الإسكندرية، الطبعة الأولى، 1999م
- د. أنور طلبة، المسئولية المدنية – المسئولية العقدية، الجزء الأول، المكتب الجامعي الحديث، الأزاريطة، الإسكندرية، الطبعة الأولى، 2005م
- د. آلان بونيه، الذكاء الاصطناعي : واقعه ومستقبله، ترجمة/ علي صبري، عالم المعرفة، 1993م
- د. حسن عبدالباسط جميعي، شروط التخفيف والإعفاء من ضمان العيوب الخفية، بدون دار نشر، 1993م
- د. حسين عامر، د. عبدالرحيم عامر، المسئولية المدنية (التقصيرية والعقدية)، دار المعارف، الطبعة الثانية، 1979م
- د. روجر بريدجمان، الروبوت، ترجمة/ طارق جلال محمد، القاهرة، نهضة مصر للطباعة والنشر، 2017م
- د. سعدون العامرين، تعويض الضرر في المسئولية التقصيرية، منشورات مركز البحوث القانونية، وزارة العدل، بغداد، 1980م
- د. سعيد أحمد شعلة، قضاء النقض في التعويض، بدون سنة نشر، بدون دار نشر
- د. سميرة الصاوي، مسئولية المتبوع عن أفعال تابعه في المجال الطبي، الطبعة الأولى، الإسكندرية، دار الجامعة الجديدة، 2019م
- د. سوجول كافيتي، قانون الروبوت، مقال منشور في مجالة معهد دبي القضائي، إمارة دبي، العدد 21، 2015م
- د. عاطف النقيب، النظرية العامة للمسئولية الناشئة عن الفعل الشخصي الخطأ والضرر، بدون دار نشر، 1984م
- د. عبدالحكم فودة، الخطأ في نطاق المسئولية التقصيرية، دار الفكر الجامعي، الطبعة الأولى، 2014م
- د. عبدالسميع عبدالوهاب أبوالخير، الحراسة والعلاقة السببية في المسئولية عن الأشياء، الطبعة الأولى، مصر، مكتبة وهبة للنشر، 1988م
- د. عبدالله موسى، د. أحمد بلال، الذكاء الاصطناعي ثورة في تقنيات العصر، القاهرة، دار الكتب المصرية، الطبعة الأولى، 2019م
- د. عز الدين الدناصوري، د. عبدالحميد الشواربي، المسئولية المدنية على ضوء الفقه والقضاء، الجزء الرابع، دار الكتب والدراسات العربية، مصر، 1994
- د. فوزي فيض الله، المسئولية التقصيرية بين الشريعة والقانون، بدون دار نشر، 1982م
- د. محمد المرسي زهرة، الفعل الضار والفعل النافع في قانون المعاملات المدنية الإماراتي، الطبعة الأولى، العين، مكتبة جامعة الإمارات للنشر والتوزيع، 2002م
- د. محمد أحمد عابدين، التعويض بين الضرر المادي والأدبي الموروث، دار الفكر الجامعي، طبة 1997م
- د. محمد بودالي، مسئولية المنتج عن منتجاته المعيبة، دراسة مقارنة، دار الفجر للنشر والتوزيع، الطبعة الأولى، 2005م
- د. محمد سعد خليفة، الحق في الحياة وسلامة الجسد، دار النهضة العربية، القاهرة، 1996م
- د. محمد صبري السعدي، النظرية العامة للالتزامات، مصادر الالتزام، المسئولية التقصيرية – الفعل المستحق للتعويض، دار الهدى، الجزائر، بدون طبعة، 2021م
- د. محمد لبيب شنب، المسئولية عن الأشياء – دراسة في القانون المصري والقانون الفرنسي، الطبعة الأولى، مصر، دار الثقافة للنشر والتوزيع، 1975م
- د. محمود جمال الدين زكي، مشكلات المسئولية المدنية في ازدواج ووحدة المسئولية المدنية ومسألة الخيرة، الجزء الأول، طبعة 1978م
- د. ممدوح محمد خيري هاشم، المسئولية التقصيرية في ظل التطورات التكنولوجية الحديثة، دراسة مقارنة، دار النهضة العربية، القاهرة، 2002م
- د. هاشم عدنان، د. كاظم عقيل، مسئولية المنتج المدنية في منتجاته المعيبة وفق التوجه الأوروبي لمسئولية المنتج رقم 85 لسنة 1985م
- د. هشام الجميلي، المسئولية المدنية ودعاوى التعويض وفقًا لأحكام محكمة النقض، الطبعة الأولى، مصر، أحمد حيدر للإصدارات القانونية، 2018م
- د. هيثم السيد أحمد عيسى، التشخيص الرقمي لحالة الإنسان في عصر التنقيب في البيانات عبر تقنيات الذكاء الاصطناعي وفقًا لللائحة الأوروبية العامة لحماية البيانات لعام 2016، دار النهضة العربية، القاهرة، بدون تاريخ نشر
- د. ياسين محمد يحيى، اتفاقات الإعفاء من المسئولية المدنية في القانون المصري والفرنسي، دار النهضة العربية، القاهرة، 1992م
رابعًا: الرسائل العلمية:
- د. أسماء جبر علوان، المسئولية المدنية لطبيب الأسنان، دراسة مقارنة، رسالة ماجستير، كلية الحقوق، جامعة النهرين، 2001م
- د. حسن محمد كاظم، المسئولية المدنية الناشئة عن الاعتداء عن الحق في الصورة- دراسة مقارنة، رسالة دكتوراه، جامعة بغداد، 2007م
- د. صلاح فايز العدوان، المسئولية المدنية عن الآلات والأشياء الخطرة، رسالة ماجستير، جامعة الشرق الأوسط، عمان، الأردن، 2019م
- د. عبدالعزيز مقبل العبساني، شرط الإعفاء من المسئولية المدنية في كل من القانون المدني الأردني واليمني- دراسة مقارنة، رسالة ماجستير، كلية الدراسات العليا، الجامعة الأردنية، الأردن، 1998م
- د. عمر بن الزبير، التوجه الموضوعي للمسئولية المدنية، رسالة دكتوراه، كلية الحقوق- جامعة الجزائر، 2017م
- د. محمود جلال حمزة، المسئولية الناشئة عن الأشياء غير الحية في القانون المدني الجزائري، دراسة مقارنة مع القانونين المصري والفرنسي، رسالة دكتوراه، بدون مكان، 1988م
- د. نادية مامش، مسئولية المنتج، دراسة مقارنة مع القانون الفرنسي، رسالة ماجستير، جامعة مولد معمري، تيزي وزو، الجزائر، 2012م
- د. هيام مقصود عبدالرزاق العاني، التعويض القانوني (الفوائد) دراسة مقارنة بين القوانين، الأردني المصري، رسالة ماجستير، جامعة الإسراء، كلية الحقوق، عام 2016
خامسًا: المقالات والبحوث العلمية.
- د. الكرار حبيب جهلول، د. حسام عيسى عودة، المسؤولية المدنية عن الأضرار التي يسببها الروبوت، مجلة مسار التربية والعلوم الاجتماعية، 2019م
- د. أحمد سعد علي البرعي، تطبيقات الذكاء الاصطناعي والروبوت من منظور الفقه الإسلامي، مجلة دار الإفتاء المصرية، جامعة الأزهر، مصر، العدد 48
- د. أحمد علي حسن عثمان، انعكاسات الذكاء الاصطناعي على القانون المدني، دراسة مقارنة، مجلة البحوث القانونية والاقتصادية، كلية الحقوق، جامعة المنصورة، المجلد 11، العدد الثاني، 2021م
- د. أحمد محمد فتحي الخولي، المسؤولية المدنية الناتجة عن الاستخدام غير المشروع لتطبيقات الذكاء الاصطناعي، الديب فيك نموذجًا، مجلة البحوث الفقهية والقانونية، العدد 36
- د. عبدالحفيظ جباري، مصطلحات عربية جديدة مقترحة، مقال منشور في مجلة اللغة العربية الأردني، العدد 69، 2010م
- د. عبدالرزاق وهبة سيد أحمد محمد، المسئولية المدنية عن أضرار الذكاء الاصطناعي، دراسة تحليلية، مجلة جيل الأبحاث القانونية المعمقة، 2020م
- د. عمر مال الله، الطبيعة القانونية للروبوتات الذكية، دراسة مقارنة، مجلة الباحث للعلوم القانونية، 1(1)، 2023م
- د. عمرو طه بدوي محمد، النظام القانوني للروبوتات الذكية المزودة بتقنية الذكاء الاصطناعي، الإمارات العربية المتحدة كأنموذج، دراسة تحليلية مقارنة لقواعد القانون المدني للروبوتات الصادرة عن الاتحاد الأوروبي سنة 2017م ومشروع ميثاق أخلاقيات الروبوت الكوري، مجلة الدراسات القانونية والاقتصادية، 2020م
- د. كاظم عقيل ، د. هاشم عدنان ، مسئولية المنتج المدنية عن منتجاته المعيبة وفق التوجيه الأوروبي لمسئولية المنتج رقم 85 لسنة 1985م، دراسة تحليلية مقارنة، مجلة جامعة كربلاء، المجلد 9، العدد 2، 2011م
- د. محمد السعيد السيد المشد، نحو إطار قانوني شامل للمسئولية المدنية عن أضرار نظم الذكاء الاصطناعي غير المراقب، بحث لمجلة المؤتمر الخاص بالجوانب القانونية والاقتصادية للذكاء الاصطناعي وتكنولوجيا المعلومات، 23، 24 مايو، كلية الحقوق، جامعة المنصورة، 2021
- د. محمد عرفان الخطيب، المركز القانون للإنسآلة، الشخصية والمسؤولية، دراسة تأصيلية مقارنة، 1(4)، مجلة كلية القانون الكويتية، 2018م
- د. مصطفى الكيلة، التقدير القضائي للتعويض، منشورات مجلة الحقوق المغربية، الطبعة الأولى، 2008م
- د. معمر بن طرية، مفهوم معيوبية المنتوج في نظام المسئولية المدنية للمنتج والحلول التي يقدمها التأمين لتغطيته، مجلة كلية القانون الكويتية العالمية، العدد 22، 2018م
- د. نادر حوري، ما هي الروبوت صوفيا، مقال منشور في مجلة أرجاكيك بتاريخ 1/12/2019م، على الرابط التالي: https://www.arageek.com
- د. يونس المختار، دراسة تحليلية لمسئولية المتبوع عن أعما لتابعه في القانون الإنجليزي والعراقي والإماراتي، مجلة جامعة الشارقة، المجلد 14، العدد 2، 2016م
سادسًا: المراجع الأجنبية:
- Abbott, K. W., & Sindal, D, Hard and soft law in international governance international organization, 2000
- Andrea Bertolini, Robots as products, The case for a realistic analysis of robotic applications and liability rules, Law innovation and technology, 2013
- Andreas Kaplan and Michael Haenlein, Siri, Siri, in my hand: Who's the fairest in the land? On the interpretations, illustrations, and implications of artificial intelligence, Business horizons, Volume 62, Issue 1, January- February, 2019
- Charlotte W. O. & Paula B, Artificial intelligence, the Eu, Liability and the retail sector, robotics law journal, 25
- Collectif, Cerna, Ethique de la recherché en robotique, Diss, Cerna Allistene, 2019
- Daniel Hunt, Smart robots: A Handbook of intelligent robotic systems, New York: Chapman and Hall, 1985
- Eduard V., Towards a legal and ethical framework for personal care robots, phD, thesis, Alma master studiorum-universita di Bolonga, Italy, 2017
- Genworth, F, Cost of care survey, Home care providers, adult day health care facilities, assisted living facilities and jursing homes, Sage publications, 2013.
- Jack M. Balkin, The path of robotics law, California law review circuit, vol. 6, june 2015
- Krut, R, & Gleckman, H, ISO 14001: a missed opportunity for sustainable global industrial development, routledge, 2013
- Leenes, R., & Lucivero F., Laws on robots , laws by robots, laws in robots: regulating robot behavior by design, law & innovation and technology, 6(2), 2014
- Max Leroy, Levaluation de prejudiee corporel, Paris, 1976
- Nevejans, N., Le statut juridique du robot doit-il évoluuer? Dossier: Robotique et intelligence artificielle, Magazine N.750 Décembre 2019. At: https://www.lajauneetlarouge.com/le-statut-juridique-du-robot-doit-ilevoluer.
- Robo Nesus, Robot exhibition virtual tour, Robo nexus exhition 2005.
- Smith, T. W., Regulation and the risk of inaction, in autonomes fahren 2015
سابعًا: الانترنت:
- https://www.arageek.com
- https://www.argaam.com/ar/article/articledetail/id/1605915#:~:text
- https://web.archive.org/web/20170722112546/
- https://www.futureuae.com
- https://www.ibm.com/downloads/cas/GB8AMQZ3
- https://papers.ssrn.com/so13/papers.cfm?abstract_id=2410754.
References:
1: almarajie alqanunia aleama.
- almuejam alfalsafi, 'iiedadu: majmae allughat alearabiati, alqahirati, alhayyat aleamat lishuyuwn almatabie al'amiriati, 1979m
- almuejam alwasiti, 'iiedad nukhbat min allughawiiyn bimajmae allughat alearabiat bialqahirati, altabeat althaaniatu, 1392hi/ 1972m
- almunjid fi allughat wal'aelami, dar almushriqa, bayruta, altabeat al'arbaeun, 2003m
- d. 'iismaeil almuhaqari, fikrat alialtizam alrayiysii fi aleaqd wathiruha ealaa atifaqat almasyuwliat , dar alnahdat alearabiati, alqahirati, 1996m
- d. 'iismaeil ghanim, alnazariat aleamat lilialtizami, altabeat al'uwlaa, maktabat eabdallah wahbatan lilnashr waltawzie, 2000m
- d. 'ahmad hashamat abustit, nazariat alailtizam fi alqanun almadanii aljadidi, matbaeat masir, alqahirati, altabeat althaaniatu, 1954m
- da. 'amjad mansur, alnazariat aleamat lilialtizamati, aldaar aleilmiat aldawliat lilnashri, eaman, 2001m
- d. 'anwar sultan, 'ahkam alailtizami, almujaz fi alnazariat aleamat lilailtizami, dirasat muqaranat fi alqanunayn almisrii wallubnanii, munsha'at almaearifi, al'iiskandiriat, 1994m
- d. 'anwar sultan, aleuqud almusamaaat - sharh eaqday albaye walmuqayadati, dar alnahdat alearabiat liltibaeat walnushri, bayrut, 1980m
- da. jalal muhamad 'iibrahim, alnazariat aleamat lilialtizam - alqism althaani, 'ahkam alialtizami, matbaeat al'iisra'i, masr, 2000m
- da. rafid khalaf hashim albahadli, euthman salman ghilan aleabudii, altashrie bayn alsinaeat walsiyaghati, altabeat al'uwlaa, manshurat alhalabi alhuquqiati, bayrut, 2012m
- d. sulayman marqas, alwafi fi sharh alqanun almadani, ji2, almujalad alraabieu, 'ahkam alailtizami, alqahirati, 1992m
- du. samir eabdalusayid tanaghu, nazariat alialtizami, munsha'at almaearifi, al'iiskandiriati, bidun tarikh
- da. eabdalqadir aleareari, masadir alailtizami, alkutaab althaani, almasyuwliat almadaniati, dirasat muqaranat ealaa daw' alnusus altashrieiat aljadidati, dar al'amani, alribati, altabeat althaalithata, 2014m
- da. eabdalqadir eawdata, altashrie aljinayiyu mqarnan bialqanun alwadei, almujalad al'uwal, manshurat alhubii alhuquqiati, lubnan, bidun tarikh nashr
- da. eabdalmajid alhakim, almujaz fi sharh alqanun almadanii, aljuz' althaani, 'ahkam alailtizami, altabeat althaalithati, baghdad 1977m
- da. eabdalmajid alhakim, da. eabdalbaqi albakri, du. muhamad tah albashir, alwajiz fi nazariat alailtizami, masadir alailtizami, aljuz' al'awwla, bidun dar nashri, 1980m
- da. eadnan alsarhan, almasadir alghayr 'iiradiat lilailtizam - alhaqu alshakhsi, altabeat al'uwlaa, alshaariqat, matbaeat aljamieati, 2010m
- d. muhamad hasan eabdalrahman, masadir alialtizam - dirasat muqaranati, dar alnahdat alearabiati, alqahirati, 2010m
- d. muhamad shukri srur, mujaz al'ahkam aleamat lilialtizam fi alqanun almadanii almisrii, ta1, dar alfikr alearabii, alqahirati, 1985m
- d. mahmud jamal aldiyn zaki, alwajiz fi nazariat alailtizam fi alqanun almadanii almisrii, aljuz' al'awala: masadir alailtizami, lajnat altaalif waltarjamat walnashri, alqahirati, 1968m
- da. mundhir alfadali, altasaruf alqanuniu fi al'aeda' albashariati, dar althaqafat lilnashr waltawziei, eaman, sanat 2002m
- d. yasin saed alghaliba, 'asasiaat nazam almaelumat al'iidariat watiknulujia almaelumati, altabeat al'uwlaa, dar almanahij lilnashr waltawziei, eaman, al'urduni, 2012m
- d. yasin muhamad aljaburi, alwajiz fi sharh alqanun almadanii al'urduniyi, ja2, 'ahkam alialtizami, ta1, dar althaqafat lilnashr waltawziei, eaman, 2003m
2: almarajie alqanunia almutakhasisa.
- d. 'iibrahim sayid 'ahmadu, almasyuwliat almadaniat liltaewid fi almasyuwliatayn altaqsiriat waleaqdiati, dar alkutub alqanuniata, masr, 2006m
- d. 'iismaeil muhamad almuhaqari, al'iiefa' min almasyuwliat almadaniat fi alqanun alyamanii mqarnan bialqanun almisrii walsharieat al'iislamiati, bidun dar nashri, 1996m
- d. 'iiad eabdaljabaar mluki, almasyuwliat ean al'ashya' watatbiquha ealaa al'ashkhas almaenawiati, altabeat al'uwlaa, al'urdunn, dar althaqafat lilnashr waltawzie, 2009m
- d. 'iihab khalifata, khuruj aldhaka' aliastinaeii ean alsaytarat albashariati, makhatir watahdidati, markaz almustaqbal lil'abhath waldirasat almutaqadimati, 2017m, ealaa alraabit altaali: https://futureuae.com
- d. 'ahmad shawqi muhamad eabdalrahman, madaa altaewid ean taghayur aldarar fi jism almadrur wamalih fi almasyuwliat aleaqdiat waltaqsiriati, munsha'at almaearifi, al'iiskandiriati, altabeat al'uwlaa, 1999m
- d. 'anwar talbata, almasyuwliat almadaniat - almasyuwliat aleaqdiatu, aljuz' al'awala, almaktab aljamieiu alhadithi, al'azaritat, al'iiskandiriat, altabeat al'uwlaa, 2005m
- d. alan bunih, aldhaka' aliastinaeia : waqieuh wamustaqbalahu, tarjamatu/ eali sabri, ealim almaerifati, 1993m
- d. hasan eabdalbasit jamiei, shurut altakhfif wal'iiefa' min daman aleuyub alkhafiati, bidun dar nashri, 1993m
- d. husayn eamir, da. eabdalrahim eamir, almasyuwliat almadania (altaqsiriat waleaqdiatu), dar almaearifi, altabeat althaaniati, 1979m
- du. rujar bridjman, alruwbut, tarjamatu/ tariq jalal muhamad, alqahirati, nahdat misr liltibaeat walnashri, 2017m
- du. saedun aleamirina, taewid aldarar fi almasyuwliat altaqsiriati, manshurat markaz albuhuth alqanuniati, wizarat aleadli, baghdad, 1980m
- du. saeid 'ahmad shuelat, qada' alnaqd fi altaewidu, bidun sanat nashira, bidun dar nashr
- du. samirat alsaawi, masyuwliat almutabawie ean 'afeal tabieih fi almajal altabi, altabeat al'uwlaa, al'iiskandiriatu, dar aljamieat aljadidati, 2019m
- du. sujul kafiti, qanun alruwbut, maqal manshur fi mujalat maehad dubay alqadayiy, 'iimarat dibi, aleadad 21, 2015m
- da. eatif alnaqibu, alnazariat aleamat lilmasyuwliat alnaashiat ean alfiel alshakhsii alkhata waldarira, bidun dar nashri, 1984m
- da. eabdalhakam fudata, alkhata fi nitaq almasyuwliat altaqsiriati, dar alfikr aljamieii, altabeat al'uwlaa, 2014m
- da. eabdalsamie eabdalwahaab 'abualkhayra, alhirasat walealaqat alsababiat fi almasyuwliat ean al'ashya'i, altabeat al'uwlaa, masra, maktabat wahbat lilnashri, 1988m
- d. eabdallah musaa, da. 'ahmad bilali, aldhaka' alaistinaeiu thawrat fi taqniaat aleasra, alqahirati, dar alkutub almisriati, altabeat al'uwlaa, 2019m
- da. eiz aldiyn aldanasuri, da. eabdalhamid alshawaribi, almasyuwliat almadaniat ealaa daw' alfiqh walqada'i, aljuz' alraabieu, dar alkutub waldirasat alearabiati, masr, 1994
- da. fawzi fayd allahi, almasyuwliat altaqsiriat bayn alsharieat walqanuni, bidun dar nashri, 1982m
- d. muhamad almursi zahrat, alfiel aldaaru walfiel alnaafie fi qanun almueamalat almadaniat al'iimarati, altabeat al'uwlaa, aleayna, maktabat jamieat al'iimarat lilnashr waltawzie, 2002m
- d. muhamad 'ahmad eabdin, altaewid bayn aldarar almadiyi wal'adabii almuruthi, dar alfikr aljamieii, tibat 1997m
- d. muhamad budali, masyuwliat almuntaj ean muntajatih almueibati, dirasat muqaranati, dar alfajr lilnashr waltawzie, altabeat al'uwlaa, 2005m
- d. muhamad saed khalifati, alhaqu fi alhayat wasalamat aljasadi, dar alnahdat alearabiati, alqahirati, 1996m
- d. muhamad sabri alsaedi, alnazariat aleamat lilailtizamati, masadir alailtizami, almasyuwliat altaqsiriat - alfiel almustahiqu liltaewidi, dar alhudaa, aljazayir, bidun tabeati, 2021m
- d. muhamad labib shinba, almasyuwliat ean al'ashya' - dirasat fi alqanun almisrii walqanun alfaransiu, altabeat al'uwlaa, masra, dar althaqafat lilnashr waltawzie, 1975m
- d. mahmud jamal aldiyn zaki, mushkilat almasyuwliat almadaniat fi aizdiwaj wawahdat almasyuwliat almadaniat wamas'alat alkhayrat, aljuz' al'awala, tabeat 1978m
- du. mamduh muhamad khayri hashim, almasyuwliat altaqsiriat fi zili altatawurat altiknulujiat alhadithati, dirasat muqaranati, dar alnahdat alearabiati, alqahirati, 2002m
- d. hashim eadnan, du. kazim eaqila, masyuwliat almuntaj almadaniat fi muntajatih almaeibat wifq altawajuh al'uwrubiyi limasyuwliat almuntaj raqm 85 lisanat 1985m
- d. hisham aljamili, almasyuwliat almadaniat wadaeawaa altaewid wfqan li'ahkam mahkamat alnaqdu, altabeat al'uwlaa, misr, 'ahmad haydar lil'iisdarat alqanuniati, 2018m
- d. haytham alsayid 'ahmad eisaa, altashkhis alraqamiu lihalat al'iinsan fi easr altanqib fi albayanat eabr taqniaat aldhaka' alaistinaeii wfqan lillaayihat al'uwrubiyat aleamat lihimayat albayanat lieam 2016, dar alnahdat alearabiati, alqahirati, bidun tarikh nashr
- d. yasin muhamad yahyaa, aitifaqat al'iiefa' min almasyuwliat almadaniat fi alqanun almisrii walfaransi, dar alnahdat alearabiati, alqahirati, 1992m
3: alrasayil aleilmia:
- da. 'asma' jabr eulwan, almasyuwliat almadaniat litabib al'asnan, dirasat muqaranati, risalat majstir, kuliyat alhuquqi, jamieat alnahrayni, 2001m
- d. hasan muhamad kazim, almasyuwliat almadaniat alnaashiat ean alaietida' ean alhaqi fi alsuwriti- dirasat muqaranati, risalat dukturah, jamieat baghdad, 2007m
- da. salah fayiz aleudwan, almasyuwliat almadaniat ean alalat wal'ashya' alkhatirati, risalat majistir, jamieat alsharq al'awsat, eaman, al'urduni, 2019m
- da. eabdialeaziz muqbil aleabsani, shart al'iiefa' min almasyuwliat almadaniat fi kulin min alqanun almadanii al'urduniyi walyamanii- dirasat muqaranati, risalat majistir, kuliyat aldirasat aleulya, aljamieat al'urduniyat, al'urdunn, 1998m
- d. eumar bin alzubayr, altawajuh almawdueiu lilmasyuwliat almadaniati, risalat dukturah, kuliyat alhuquqi- jamieat aljazayir, 2017m
- d. mahmud jalal hamzat, almasyuwliat alnaashiat ean al'ashya' ghayr alhayat fi alqanun almadanii aljazayirii, dirasat muqaranat mae alqanunayn almisrii walfaransi, risalat dukturah, bidun makani, 1988m
- d. nadiat mamish, masyuwliat almuntaja, dirasat muqaranat mae alqanun alfaransi, risalat majstir, jamieat mwlid maemiri, tizi wazaw, aljazayar, 2012m
- d. hiam maqsud eabdalrazaaq aleani, altaewid alqanuniu (alfawayidi) dirasat muqaranat bayn alqawanini, al'urduniyi almisrii, risalat majistir, jamieat al'iisra'i, kuliyat alhuquqi, eam 2016
4: almaqalat walbuhuth aleilmia.
- da. alkarar habib jihlula, da. husam eisaa eawdata, almaswuwliat almadaniat ean al'adrar alati yusabibuha alruwbut, majalat masar altarbiat waleulum aliajtimaeiati, 2019m
- d. 'ahmad saed eali albarei, tatbiqat aldhaka' alaistinaeii walruwbut min manzur alfiqh al'iislamii, majalat dar al'iifta' almisriati, jamieat al'azhar, masra, aleadad 48
- d. 'ahmad eali hasan euthman, aineikasat aldhaka' alaistinaeii ealaa alqanun almadanii, dirasat muqaranati, majalat albuhuth alqanuniat walaiqtisadiati, kuliyat alhuquqi, jamieat almansurat, almujalad 11, aleadad althaani, 2021m
- d. 'ahmad muhamad fathi alkhuli, almaswuwliat almadaniat alnaatijat ean alaistikhdam ghayr almashrue litatbiqat aldhaka' alaistinaeii, aldiyb fik nmwdhjan, majalat albuhuth alfiqhiat walqanuniat, aleadad 36
- da. eabdalhafiz jabari, mustalahat earabiat jadidat muqtarihatun, maqal manshur fi majalat allughat alearabiat al'urduniyi, aleadad 69, 2010m
- da. eabdalrazaaq wahbat sayid 'ahmad muhamad, almasyuwliat almadaniat ean 'adrar aldhaka' alaistinaeii, dirasat tahliliatun, majalat jil al'abhath alqanuniat almueamaqati, 2020m
- d. eumar mal allah, altabieat alqanuniat lilruwbutat aldhakiati, dirasat muqaranati, majalat albahith lileulum alqanuniati, 1(1), 2023m
- d. eamrw tah badawi muhamad, alnizam alqanuniu lilruwbutat aldhakiat almuzawadat bitaqniat aldhaka' alaistinaeii, al'iimarat alearabiat almutahidat ka'unmudhaji, dirasat tahliliat muqaranatan liqawaeid alqanun almadanii lilrubutat alsaadirat ean alaitihad al'uwrubiyi sanatan 2017m wamashrue mithaq 'akhlaqiaat alruwbut alkuri, majalat aldirasat alqanuniat walaiqtisadiati, 2020m
- d. kazim eaqil , du. hashim eadnan , masyuwliat almuntaj almadaniat ean muntajatih almaeibat wifq altawjih al'uwrubiyi limasyuwliat almuntaj raqm 85 lisanat 1985ma, dirasat tahliliat muqaranata, majalat jamieat karbala', almujalad 9, aleadad 2, 2011m
- d. muhamad alsaeid alsayid almushada, nahw 'iitar qanuniin shamil lilmasyuwliat almadaniat ean 'adrar nuzam aldhaka' alaistinaeii ghayr almuraqibi, bahth limajalat almutamar alkhasi bialjawanib alqanuniat walaiqtisadiat lildhaka' alaistinaeii watiknulujia almaelumati, 23, 24 mayu, kuliyat alhuquqi, jamieat almansurat, 2021
- d. muhamad earfan alkhatib, almarkaz alqanun lil'iinsalati, alshakhsiat walmaswuwliati, dirasat tasiliat muqaranatin, 1(4), majalat kuliyat alqanun alkuaytiati, 2018m
- d. mustafaa alkilati, altaqdir alqadayiyu liltaewidu, manshurat majalat alhuquq almaghribiati, altabeat al'uwlaa, 2008m
- d. mueamar bin turiata, mafhum maeyubiat almantuj fi nizam almasyuwliat almadaniat lilmuntaj walhulul alati yuqadimuha altaamin litaghtiatihi, majalat kuliyat alqanun alkuaytiat alealamiati, aleadad 22, 2018m
- d. nadir huri, ma hi alruwbut sufya, maqal manshur fi majalat 'arjakik bitarikh 1/12/2019m, ealaa alraabit altaali: https://www.arageek.com
- d. yunis almukhtar, dirasat tahliliat limasyuwliat almutbawie ean 'aeumaa litabieih fi alqanun al'iinjlizii waleiraqii wal'iimarati, majalat jamieat alshaariqat, almujalad 14, aleadad 2, 2016m.
|