أولًا: المراجع العربية Arabic References:
- الكتب والمؤلفات Books and Publications:
- أبو السعود، رمضان محمد، شرح أحكام القانون المدني، العقود المسماة "البيع، المقايضة، الإيجار، التأمين" (بيروت: منشورات الحلبي الحقوقية، 2010).
- أبو ستيت، أحمد حشمت، نظرية الالتزام في القانون المدني الجديد (القاهرة: مكتبة عبد الله وهبة، 1945).
- البدراوي، عبد المنعم. النظرية العامة للالتزامات في القانون المدني المصري (القاهرة: مكتبة سيد عبد الله وهبة، 1971).
- الجمال، سمير حامد عبد العزيز، التعاقد عن طريق تقنيات الاتصال الحديثة: دراسة مقارنة (القاهرة: دار النهضة العربية، الطبعة الأولى، 2006).
- السنهوري، عبد الرزاق أحمد، الوجيز في شرح القانون المدني: نظرية الالتزام بوجه عام (القاهرة: دار النهضة العربية، 1966).
- ...............................، الوسيط في شرح القانون المدني، العقود الواردة على الانتفاع بالشيء "الإيجار والعارية" (بيروت: دار إحياء التراث العربي، بدون تاريخ).
- ...............................، الوسيط في شرح القانون المدني، حق الملكية (بيروت: دار إحياء التراث العربي، بدون تاريخ).
- خليل، محمد، خديجة، قرشي، العملة المشفرة: مفهومها، مميزاتها ومخاطرها (الجزائر: جامعة يحي فارس بالمدية، 2021).
- سعد، نبيل إبراهيم، العقود المسماة "الإيجار"(القاهرة: النهضة العربية، 1998).
- عبد الباقي، عبد الفتاح، عقد الإيجار- الأحكام العامة، الجزء الأول (القاهرة: دار الكتاب العربي، 1952).
- علي، جابر محجوب، عبد الصادق، محمد سامي، راشد، طارق جمعة السيد، النظرية العامة للالتزام: مصادر الالتزام في القانون المصري (القاهرة: دار لمار للنشر والتوزيع والترجمة، 2022).
- المطالقة، محمد فواز محمد، الوجيز في عقود التجارة الإلكترونية: دراسة مقارنة (الأردن: دار الثقافة للنشر والتوزيع، 2008).
- منصور، محمد حسين، المسؤولية الإلكترونية (الإسكندرية: دار الجامعة الجديدة، 2003).
- الدوريات والمجلات العلمية :Journals and Scientific Magazines
- أبو الليل، إبراهيم الدسوقي، العقود الذكية والذكاء الاصطناعي ودورهما في أتمتة العقود والتصرفات القانونية: دراسة لدور التقدم التقني في تطوير نظرية العقد، مجلة الحقوق، جامعة الكويت، مج 44، ع 4 (2020).
- أمين، مارك ميخائيل، تحديد المركز القانوني للأصول العامة الرقمية في مصر، المجـلة الدوليـة للفقه والقضاء والتشريع مج 6، ع 1 (2025).
- بن طرية، معمر، العقود الذكية الـمدمجة في البلوك تشين: دراسة في ضوء النظرية العامة للعقد والقواعد القانونية المنظمة للتعاقد الإلكتروني، مجلة كلية القانون الكويتية العالمية، ملحق خاص، ع 4، ج 1 (2019).
- حشيش، إسراء أحمد محمد، الملكية الرقمية للأصول الافتراضية غير القابلة للاستبدال: دراسة تأصيلية تحليلية في القانون الأمريكي المجلة الدوليـة للفقه والقضـاء والتشريع، مج 5، ع 3 )2024).
- حسن، حسام الدين محمود محمد، العقود الذكية المبرمة عبر تقنية البلوك تشين، المجلة القانونية، مج 16، ع 1 (2023).
- السحلي، محمود حسن، الأصول الافتراضية القيمية بين حق الملكية وحق المؤلف: قراءة في التجربة 'NFTs' الفرنسية"، مجلة العلوم القانونية والاقتصادية مج 65، ع2 (2023).
- الشنراقي، حسام نبيل، استخدام العملات الرقمية المشفرة: المخاطر والحلول، مجلة الدراسات القانونية والاقتصادية، مج 9، ع 3 (2023).
- عبد الغني، مروة محمد، ملكية الأصول الافتراضية المشفرة دراسة مقارنة، المجلة المصرية للقانون والاقتصاد، المجلد 1، ع 2 (2023).
- عبد الغني، مروة محمد، ملكية الأصول الافتراضية المشفرة: دراسة مقارنة، مجلة الحقوق للبحوث القانونية والاقتصادية 5، ع 2 (2024).
- عيسى، هيثم السيد أحمد، إبرام العقود الذكية عبر تقنية البلوك تشين، مجلة الدراسات القانونية والاقتصادية، مج 7، ع 2 (2021).
- الكوح، محمد بدر أحمد عثمان، الخصوصية في تكوين العقد الذكي، مجلة كلية الشريعة والقانون بطنطا، مج 39، ع 2 (2024).
- محمد، مصطفى أحمد، التعبير عن الإرادة بالوسائل الإلكترونية في ضوء تشريعات دولة الإمارات العربية المتحدة، الفكر الشرطي، مج 23، ع 91 (2014).
- التشريعات والقوانين Legislation and Laws:
- القانون رقم 4 لسنة 2022 بشأن تنظيم الأصول الافتراضية في إمارة دبي، الجريدة الرسمية لحكومة دبي، العدد 559، السنة 56، 11 مارس 2022 م.
- القانون المدني المصري، الوقائع المصرية، العدد 108 مكرر، 29 يوليو 1948.
- قرار مجلس الوزراء الإماراتي رقم 111 لسنة 2022 بشأن تنظيم الأصول الافتراضية ومزودي خدماتها الأصول الافتراضية، الجريدة الرسمية، العدد 741، 15 ديسمبر 2022 م.
- التقارير والمنشورات الرسمية Reports and Official Publications:
- المنظمة العالمية للملكية الفكرية WIPO، الآليات البديلة لتسوية المنازعات بين المؤسسات بشأن حق المؤلف والمحتوى في البيئة الرقمية، منشورات الويبو رقم 969 (2021).
- هيئة الأوراق المالية والسلع، إرشادات تنظيم الأصول الافتراضية ومقدمي خدمات الأصول الافتراضية، الإمارات العربية المتحدة (2023).
- الصندوق العربي للإنماء الاقتصادي والاجتماعي، الأصول غير القابلة للاستبدال NFTs من المنظور التنظيمي والمالي (2022).
- المواقع الإلكترونية Websites:
- Arabic Trader، أبرز الاختراقات الضخمة في عالم العملات الرقمية المشفرة، https://n9.cl/h6wxe ، دخول في 6 أبريل 2025.
- بيتكوين العرب، تعرف على قصة اختراق منصة CoinCheck،https://n9.cl/f15b0s، دخول في 6 أبريل 2025.
- تحذير البنك المركزي المصري بشأن التعامل بالعملات الرقمية؛
ثانيًا: المراجع الأجنبية Foreign References:
- Books and Publications:
- Bloch, Cyril, Adeline Cerati-Gauthier, and Vincent Perruchot-Triboulet. L’influence de la réforme du droit des obligations sur le droit des affaires. Paris: Dalloz, 2018.
- Holden, Richard, and Anup Malani. Can Blockchain Solve the Holdup Problem in Contracts? University of Chicago Coase-Sandor Institute for Law & Economics Research Paper No. 846, 2017.
- Morrison, Robbie, Natasha C. H. L. Mazey, and Stephen C. Wingreen. "The DAO Controversy: The Case for a New Species of Corporate Governance?" Frontiers in Blockchain, vol. 3 (2020).
- Sedallian, Valérie, Droit de l'internet : Réglementation, responsabilités, contrats (Collection AUI, 1996).
- Szabo, Nick. "Smart Contracts: Building Blocks for Digital Markets. 1996.
- Journals and Scientific Magazines
- Arredondo, Devyn Darius. "Collectibles Tax and the Art of Buying, Renting, and Selling Virtual Land NFTs." Arizona Law Review 66 (2024).
- Bensadok, Ahmed, and Ahmed Abderrahman Bensalem. "Legal and Technological Frameworks for Blockchain and Smart Contracts." Journal of Management and Economics Research 5, no. 3 (2023).
- Durovic, Mateja, and André Janssen. "The Formation of Smart Contracts and Beyond: Shaking the Fundamentals of Contract Law?" ResearchGate (2019).
- Kalyvaki, Maria. "Navigating the Metaverse Business and Legal Challenges: Intellectual Property, Privacy, and Jurisdiction." Journal of Metaverse 3, no. 1 (2023).
- Kim, Jooyoung, Advertising in the Metaverse: Research Agenda, Journal of Interactive Advertising 21, no. 3 (2021).
- Multazam, Mochammad Tanzil, Exploring the Legal and Policy Implications of Non-Fungible Tokens, Jurnal Politik dan Pemerintahan Daerah 4, no. 2 (2022).
- Muradyan, Svetlana V. Digital Assets: Legal Regulation and Estimation of Risks. Journal of Digital Technologies and Law 1, no. 1 (2023).
- Paul, Christiane, Digital Art Now: Histories of (Im) materialities, International Journal for Digital Art History 5 (2020).
- Sharma, Sukriti, and S.P. Belim Alan, Non-Fungible Tokens (NFT) and Legal and Regulatory Challenges, International Journal of Creative Thoughts Research (IJCRT), Vol. 12, Iss. 11 (2024).
- Sobe, Alfred, Johannes Schneider, and Jan vom Brocke. "Implementing Smart Contracts: The Case of NFT Rental with 'Pay-per-Like'." arXiv, no. 2308.02424.
- Szczerbowski, Jakub J. Place of Smart Contracts in Civil Law. In Proceedings of the 12th Annual International Scientific Conference NEW TRENDS 2017, Znojmo: Private College of Economic Studies (2017).
- Tsiural, Vadym, Liudmyla Panova, and Ernest Gramatskyy. Virtual Assets in the Digitalization Era: Economic and Private Legal Aspects. Baltic Journal of Economic Studies, Vol. 10, No. 3 (2024).
- Wyczik, Jakub. "Ownership in the 21st Century: Property Law of Digital Assets." Information & Communications Technology Law. Published online October 3 (2024).
- Legislation and Laws:
- Arizona House of Representatives. House Bill 2417: Smart Contracts Recognition. Arizona Revised Statutes, 2017.
- Code civil français, promulgué le 21 mars 1804.
- European Parliament and Council. Regulation (EU) 2023/1114 on Markets in Crypto-assets (MiCA). Official Journal of the European Union, L150, June 9, 2023.
- Republic of Belarus, Decree No. 8 on the Development of the Digital Economy, December 21, 2017.
- Republic of Malta, Innovative Technology Arrangements and Services Act, Government Gazette of Malta No. 20,028, July 20, 2018.
- Wyoming Legislature. 2019. SF0125 - Digital Assets-Existing Law. Wyoming: Wyoming State Legislature, Wyoming Statutes.
- Reports and Official Publications
- Cheong, Ben Chester. “Application of Blockchain-Enabled Technology: Regulating Non-Fungible Tokens (NFTs) in Singapore.” Singapore Law Gazette, January 2022.
- Clifford Chance LLP, Non-Fungible Tokens: The Global Legal Impact, June 2021.
- Cyberspace Administration of China (CAC). Blockchain Information Service Management Regulations (2019). DigiChina, Stanford University.
- Di Bernardino, Claudia, Andres Chomczyk Penedo, Joshua Ellul, Agata Ferreira, Axel von Goldbeck, Robert Herian, Alireza Siadat, and Nina-Luisa Siedler. NFT – Legal Token Classification. EU Blockchain Observatory and Forum NFT Reports. July 22, 2021.
- International Standards on Combating Money Laundering and the Financing of Terrorism & Proliferation. Paris, France: FATF, 2012-2025.
- Lesacge, Clément, William George, and Federico Ast. Kleros Research: Challenges in Decentralized Justice. 2020.
- National Institute of Standards and Technology (NIST). Digital Signature Standard (DSS), FIPS PUB 186-4. Gaithersburg, MD: U.S. Department of Commerce, July 2013.
- OECD, Automatic Exchange of Information: Guide on Promoting and Assessing Compliance by Financial Institutions, Paris: OECD Publishing, 2020.
- S. Patent and Trademark Office & U.S. Copyright Office. (2023). Joint study: Non-Fungible Tokens and Intellectual Property.
- an Vulpen, Paul, George Gaskell, Georgios Loukas, Natalia Grincheva, and Gloria González Fuster. Governance of Decentralized Autonomous Organizations that Produce Open Source Software. Blockchain: Research and Applications 5 (2024).
- Cram-Martos, Virginia. “Smart Contracts and Their Potential in Trade Facilitation.” United Nations Conference on Trade and Development (UNCTAD), 2018.
- Virginia Cram-Martos, Smart Contracts and Their Potential in Trade Facilitation, United Nations Conference on Trade and Development (UNCTAD), 2018.
-
- Alchemy Pay, Bridging the Fiat and Crypto Global Economies, Alchemy Pay, accessed April 2, 2025,
https://alchemypay.org .
- Blockchain & Cryptocurrency Laws and Regulations USA 2024, Global Legal Insights, accessed April 3, 2025,
https://www.globallegalinsights.com/practice-areas/blockchain-cryptocurrency-laws-and-regulations/usa/.
- Enable fiat-to-crypto and NFT payments for your platform, Venly, accessed April 2, 2025,
https://www.venly.io/product/payments.
- What is a POAP? (Proof of Attendance Protocol). 2023. Accessed March 22, 2025.
https://www.kraken.com/learn/poap-nfts
- Legal Tender Countries, CoinMarketCap, accessed April 3, 2025, https://coinmarketcap.com/legal-tender-countries.
- reNFT, Rent NFTs. Accessed April 5, 2025. https://www.renft.io/; reNFT SDK, @renft/sdk. Accessed April 5, 2025.
https://www.npmjs.com/package/@renft/sdk.
- Stablecoins: Definition, How They Work, and Types, Investopedia, accessed April 2, 2025,
https://www.investopedia.com/terms/s/stablecoin.asp .
- Steve Wang, "Navigating Legal Challenges in the Digital Asset Space." Caldwell Law, June 20, 2024.
https://caldwelllaw.com/news/navigating-legal-challenges-in-the-digital-asset-space-insights-from-steve-wang/.
- USD Coin (USDC), Investopedia, accessed April 2, 2025,
https://www.investopedia.com/usd-coin-5210435 .
- World Wide Web Consortium (W3C), Decentralized Identifiers (DIDs) v1.0: Core Architecture, Data Model, and Representations, W3C Recommendation, July 19, 2022. Accessed April 5, 2025
https://www.w3.org/TR/2022/REC-did-core-20220719/.
تم بحمد لله
References:
alkutub walmualafat
- 'abu alsaeud, ramadan muhamad, sharh 'ahkam alqanun almadanii, aleuqud almusamaaa "albyea, almuqayidat, al'iijari, altaamina" (birut: manshurat alhalabi alhuquqiati, 2010).
- 'abu stit, 'ahmad hashmat, nazariat alialtizam fi alqanun almadanii aljadid (alqahirat: maktabat eabd allah wahbat, 1945).
- albadrawi, eabd almuneam. alnazariat aleamat lilialtizamat fi alqanun almadanii almisrii (alqahirat: maktabat sayid eabd allah wahbat, 1971).
- aljamali, samir hamid eabd aleaziza, altaeaqud ean tariq tiqniaat aliatisal alhadithati: dirasat muqarana (alqahirata: dar alnahdat alearabiati, altabeat al'uwlaa, 2006).
- alsinhuri, eabd alrazaaq 'ahmadu, alwajiz fi sharh alqanun almadanii: nazariat aliailtizam biwajh eamin (alqahirata: dar alnahdat alearabiati, 1966).
- ..............................., alwasit fi sharh alqanun almadanii, aleuqud alwaridat ealaa alaintifae bialshay' "al'iijar waleariati" (birut: dar 'iihya' alturath alearabii, bidun tarikhin).
- ..............................., alwasit fi sharh alqanun almadani, haqu almilakia (birut: dar 'iihya' alturath alearabii, bidun tarikhin).
- khalil, muhamad, khadijat, qirshi, aleumlat almushfaratu: mafhumaha, mumayizatiha wamakhatiruha (aljazayar: jamieat yahi faris bialmiditi, 2021).
- saeidu, nabil 'iibrahim, aleuqud almusamaa "al'iijari"(alqahirati: alnahdat alearabiatu, 1998).
- eabd albaqi, eabd alfataahi, eaqad al'iijari- al'ahkam aleamatu, aljuz' al'awal (alqahirata: dar alkitaab alearabii, 1952).
- eali, jabir mahjubi, eabd alsaadiq, muhamad sami, rashid, tariq jumeat alsayidu, alnazariat aleamat lilailtizami: masadir alailtizam fi alqanun almisrii (alqahirati: dar limar lilnashr waltawzie waltarjamati, 2022).
- almutalaqati, muhamad fawaz muhamadu, alwajiz fi euqud altijarat al'iilikturuniati: dirasat muqarana (al'urduni: dar althaqafat lilnashr waltawziei, 2008).
- mansur, muhamad husayn, almaswuwliat al'iiliktirunia (al'iiskandiriati: dar aljamieat aljadidati, 2003).
aldawriaat walmajalaat aleilmia:
- 'abu alliyl, 'iibrahim aldasuqi, aleuqud aldhakiat waldhaka' alaistinaeiu wadawruhuma fi 'atmitat aleuqud waltasarufat alqanuniati: dirasat lidawr altaqadum altaqnii fi tatwir nazariat aleaqda, majalat alhuquqi, jamieat alkuayt, maj 44, e 4 (2020).
- 'amin, mark mikhayyl, tahdid almarkaz alqanunii lil'usul aleamat alraqamiat fi masr, almijlat alduwalit lilfiqh walqada' waltashrie maj 6, e 1 (2025).
- ban turyata, mueamari, aleuqud aldhakiat almudmajat fi albuluk tshin: dirasat fi daw' alnazariat aleamat lileaqd walqawaeid alqanuniat almunazimat liltaeaqud al'iiliktruni, majalat kuliyat alqanun alkuaytiat alealamiati, mulhaq khasa, e 4, j 1 (2019).
- hashish, 'iisra' 'ahmad muhamad, almalakiat alraqmiat lil'usul aliaftiradiat ghayr alqabilat liliastibdal: dirasat tasiliat tahliliat fi alqanun al'amrikii almajalat alduwalit lilfiqh walqada' waltashriei, maj 5, e 3 )2024).
- hasan, husam aldiyn mahmud muhamad, aleuqud aldhakiat almubramat eabr tiqniat albuluk tshin, almajalat alqanuniati, maj 16, e 1 (2023).
- alsahali, mahmud hasan, al'usul aliaftiradiat alqiamiat bayn haqi almilkiat wahaqi almualifi: qira'at fi altajriba 'NFTs' alfaransiatu", majalat aleulum alqanuniat walaiqtisadiat maj 65, ea2 (2023).
- alshanraqi, husam nabil, aistikhdam aleumlat alraqamiat almushfarati: almakhatir walhulula, majalat aldirasat alqanuniat walaiqtisadiati, maj 9, e 3 (2023).
- eabd alghani, marwat muhamad, malkiat al'usul aliaiftiradiat almushfarat dirasat muqaranati, almajalat almisriat lilqanun walaiqtisadi, almujalad 1, e 2 (2023).
- eabd alghani, marwat muhamad, malakiat al'usul aliaiftiradiat almushfarati: dirasat muqaranati, majalat alhuquq lilbuhuth alqanuniat walaiqtisadiat 5, e 2 (2024).
- eisaa, haytham alsayid 'ahmadu, 'iibram aleuqud aldhakiat eabr tiqniat albuluk tshin, majalat aldirasat alqanuniat walaiqtisadiati, maj 7, e 2 (2021).
- alkuh, muhamad badr 'ahmad euthman, alkhususiat fi takwin aleaqd aldhakia, majalat kuliyat alsharieat walqanun bitanta, maj 39, e 2 (2024).
- mihamadu, mustafaa 'ahmadu, altaebir ean al'iiradat bialwasayil al'iiliktruniat fi daw' tashrieat dawlat al'iimarat alearabiat almutahidati, alfikr alshurti, maj 23, e 91 (2014).
altashrieat walqawanin
- alqanun raqm 4 lisanat 2022 bishan tanzim al'usul alaiftiradiat fi 'iimarat dibi, aljaridat alrasmiat lihukumat dibi, aleadad 559, alsanat 56, 11 maris 2022 mi.
- alqanun almadanii almisrii, alwaqayie almisriati, aleadad 108 mukarari, 29 yuliu 1948.
- qarar majlis alwuzara' al'iimaratii raqm 111 lisanat 2022 bishan tanzim al'usul alaiftiradiat wamuzawidi khadamatiha al'usul alaiftiradiatu, aljaridat alrasmiat, aleadad 741, 15 disambir 2022 ma.
altaqarir walmanshurat alrasmia
- almunazamat alealamiat lilmalakiat alfikriat WIPO, alalyat albadilat litaswiat almunazaeat bayn almuasasat bishan haqi almualif walmuhtawaa fi albiyat alraqamiati, manshurat alwibu raqm 969 (2021).
- hayyat al'awraq almaliat walsilei, 'iirshadat tanzim al'usul alaiftiradiat wamuqadami khadamat al'usul alaiftiradiati, al'iimarat alearabiat almutahida (2023).
- alsunduq alearabii lil'iinma' alaiqtisadii walaijtimaeii, al'usul ghayr alqabilat lilaistibdal NFTs min almanzur altanzimii walmalii (2022).
almawaqie al'iiliktirunia
- Arabic Trader, 'abraz aliaikhtiraqat aldakhmat fi ealam aleumlat alraqamiat almushfarati,
https://n9.cl/h6wxe , dukhul fi 6 'abril 2025.
- bitkwin alearabi, tueraf ealaa qisat akhtiraq minasat CoinCheck,
https://n9.cl/f15b0s, dukhul fi 6 'abril 2025.
- tahdhir albank almarkazii almisrii bishan altaeamul bialeumlat alraqamia;
https://www.cbe.org.eg/ar/news-publications/news/2023/03/08/warning-statement accessed April 3, 2025.
|