أ- المراجع اللغوية :
- ابن منظور، لسان العرب، دار صادر، بيروت، ط (3)
- جار الله الزمخشري، أساس البلاغة، دار صادر، بيروت، 1979،
- محمد مرتضى الحسيني الزبيدي، تاج العروس من جواهر القاموس، وزارة الإرشاد والأنباء - الكويت، الجزء 14، مادة "نمر"،
- نشوان بن سعيد الحميري اليمني (تحقيق: د. حسين بن عبد الله العمري، مطهر بن علي الإرياني، د. يوسف محمد عبد الله)، شمس العلوم ودواء كلام العرب من الكلوم، دار الفكر المعاصر، بيروت - لبنان، ج 10،.
ب- المراجع القانونية :
- د. أحمد عبد الله الطيار، جريمة التنمر في التشريع المصري والمقارن، مجلة كلية الحقوق للبحوث القانونية والاقتصادية، 2020،.
- د. أحمد شوقي عمر أبو خطوة، شرح قانون العقوبات (القسم الخاص)، دار النهضة العربية، القاهرة، 1994،
- أشرف زهران، عقوبات القذف والسب وإفشاء الأسرار، مقال على موقع نقابة المحامين المصرية، 5 ديسمبر 2020.
- أمال هزيل ووردة خليفي، الجرائم الماسة بالسمعة عبر الإنترنت، مجلة الحقوق والعلوم السياسية، 2022، ص 152 وما بعدها.
- د. إيمان يونس إبراهيم العبادي، التنمّر لدى الأطفال، مركز الكتاب الأكاديمي، 2020
- م. بهاء المري، التنمر والجرائم المشابهة، مطبعة الأهرام، 2021
- الريم بنت عبد الله الفلاسي، دليل الوقاية من التنمر في المدارس، المجلس الأعلى للأمومة والطفولة، الإمارات العربية المتحدة، 2017.
- حسينة بن رقية، التنمر الإلكتروني جريمة يمكن إثباتها، مجلة الدراسات الحقوقية، جامعة الجلفة، المجلد 7، العدد 24، الجزء الثاني، 2022، ص 116.
- خولة حسن خلف الحوسني ود. حليمة خالد المدفع، المواجهة الجنائية لجريمة الابتزاز والتهديد عبر وسائل التواصل، مجلة البحوث القانونية والاقتصادية، جامعة المنصورة، 2024، ص 10 وما بعدها..
- د. زينب فاروق محمد أحمد، التنظيم القانوني لجريمة التنمر في دولة الإمارات العربية المتحدة، مجلة العلوم القانونية، كلية القانون - جامعة عجمان، المجلد السابع، العدد الخاص، 2023،.
- د. ساعد بولعواد، دروس في القانون الجنائي – القسم الخاص، جامعة الجزائر، 2018،
- د. سهيلة بن دادة ، ظاهرة التنمر في القانون الجزائري، مجلة أبحاث قانونية وسياسية، جامعة جيجل، المجلد 8، العدد 2، 2023
- د. عبد الله بن حاتم الدحا، الآثار القانونية للتنمر في دولة الإمارات العربية المتحدة، مجلة الشريعة والقانون، كلية القانون - جامعة الإمارات، العدد 84، أكتوبر 2020.
- د. علي موسى الصبحيين ومحمد فرحان القضاة، سلوك التنمر عند الأطفال والمراهقين (مفهومه - أسبابه - علاجه)، جامعة نايف العربية للعلوم الأمنية، الرياض، 2013.
- فتحي أحمد شارد، جريمة السب والقذف وعقوبتها في دولة الإمارات، مقال على موقع "نصيحة قانونية"، 7 مايو 2025.
- د. فتوح عبد الله الشاذلي، شرح قانون العقوبات - القسم العام، دار المطبوعات الجامعية، الإسكندرية، 2008، ص 287.
- د. فوزية عبد الستار، شرح قانون العقوبات - القسم العام (الجريمة)، الطبعة الثانية، دار النهضة العربية، القاهرة، 2018، ص 119.
- د. كمال سيد عبد الحليم محمد نصر، جريمة التنمر وعقوبتها في الشريعة والقانون، مجلة كلية الشريعة والقانون بأسيوط، العدد الرابع والثلاثين، الإصدار الأول، يناير 2022، ص 2476.
- د. لمياء بن دعاس، جريمة التشهير عبر وسائل التواصل الاجتماعي، مجلة العلوم القانونية والجنائية، جامعة المسيلة، العدد 5، 2018، ص 78–
- د. محمود نجيب حسني، شرح قانون العقوبات (القسم الخاص)، دار النهضة العربية، القاهرة، الطبعة الثانية، 2001، ص 160.
- د. محمد عبد الرحمن عبد المحسن، السب والقذف في التشريع الجنائي الإسلامي، مجلة كلية الشريعة والقانون بتفهنا الأشراف، جامعة الأزهر، المجلد 26، العدد 3، يونيو 2023، ص 2260 وما بعدها.
- د. محمد كنوني وعادل حفان، التكييف وإعادة تكييف الجرائم، المجلة المغربية للقانون والعدل، 2011.
- د. منصور حسان، جريمة التنمر (دراسة مقارنة)، مجلة الدراسات القانونية والاقتصادية، المجلد 10، العدد 1، كلية الحقوق جامعة السادات، 2024.
- د. مريم عراب، جريمة التهديد والابتزاز الإلكتروني، مجلة الدراسات القانونية المقارنة، 2021،
- د. ميثاء إسحاق عبد الرحيم الشيباني، المسؤولية الجزائية عن جريمتي السب والقذف بالوسائل الإلكترونية، رسالة ماجستير، جامعة الإمارات، أبريل 2018.
- د. نور الهدى قادري، مكافحة جريمة التنمر السيبراني، مجلة الحوار الثقافي، جامعة ابن خلدون تيارت، المجلد 11، العدد 2، 2022،.
- نجاة رقيق وسامية عبد الكبير، جريمة التشهير عبر مواقع التواصل الاجتماعي، رسالة ماجستير، جامعة المسيلة، 2024،.
- د. نوره محمد عمر المازم، المواجهة الجنائية للتنمر الإلكتروني، مجلة البحوث القانونية والاقتصادية، جامعة المنصورة، 2023،
- د. ياسر محمد اللمعي، المواجهة الجنائية لظاهرة التنمر الإلكتروني، مجلة روح القوانين، كلية الحقوق - جامعة طنطا، العدد 95، يوليو 2021.
- د. يحيى إبراهيم دهشان، السياسة الجنائية المعاصرة في مواجهة جريمة التنمر، مجلة البحوث القانونية والاقتصادية، المجلد 15، العدد 3، كلية الحقوق - جامعة المنصورة، 2024.
ثانيا المراجع الأجنبية :
- Bibliographie
- Ouvrages :
- Bellon, Jean-Pierre, Gardette, Bertrand & Quartier, Marie :Harcèlement scolaire : le vaincre, c'est possible. La méthode de la préoccupation partagée (3e édition).ESF Éditeur, 2021, p. 122-128.
- Dequatre, Florence :Les nouvelles dispositions en droit pénal français sur le harcèlement moral et sexuel : répression d'une forme de criminalité par agir mimétique.Revue de science criminelle et de droit pénal comparé, 2019, n° 2, p. 296.
- Guinchard, Serge et Frédéric Alba (dir.) :Droit de la presse et de la communication.Dalloz, 2020, p. 312.
- MAYAUD, Yves :Risques causés à autrui Pén.Répertoire de droit pénal et de procédure pénale, Dalloz, mise à jour de juin 2024.
- MISTRETTA, Patrick :Harcèlement Pén.Répertoire de droit pénal et de procédure pénale, Dalloz, mise à jour de mars 2025.
- PERRIER, Jean-Baptiste :Menaces Pén.Répertoire de droit pénal et de procédure pénale, Dalloz, mise à jour de juillet 2022.
- Regourd, Serge :Droit de la presse et de la communication. Dalloz, Paris, 2020, p. 367.
- Jursprudances
- crim., 12 mai 2009 Pourvoi n° 08‑85 732, publié au Bulletin.
- crim., 10 décembre 2014 Pourvoi n° 14‑81313.
- crim., 22 septembre 2015 N° 14‑82.435.
- crim., 30 mars 2016Pourvoi n° 15‑81.606.
- crim., 5 septembre 2023 Pourvoi n° 22‑84.537.
- References :
- Brady, Kevin Federal Civil Rights Laws and School Bullying: Understanding Title VI, Title IX, and ADA Protections.Education Law Review, Vol. 28, No. 2, Georgetown University, 2019,.
- Chemerinsky, ErwinConstitutional Law: Principles and Policies (7th ed.).
- Aspen Publishers, 2024,.
- Cornell, Dewey G., & Limber, Susan P.Law and Policy on the Concept of Bullying at School.American Psychologist, Vol. 70, No. 4, 2015,.
- EMT AssociatesAnalysis of State Bullying Laws and Policies. U.S. Department of Education, 2011,.
- Griffin, Renee :Searching for Truth in the First Amendment’s True Threat Doctrine.Michigan Law Review, Vol. 120, 2022, p. 721–736.
- Rothman, Jennifer E.Freedom of Speech and True Threats.
- Harvard Journal of Law & Public Policy, Fall 2001,
- Rothstein, Laura, & McGinley, Ann C.Disability Law: Cases, Materials, Problems (7th ed.).Carolina Academic Press, 2024,.
- Sack, Robert D.Sack on Defamation: Libel, Slander, and Related Problems (4th ed.).Thomson Reuters, 2010,.
- Smolla, Rodney A.The Law of Defamation (2nd ed.).Thomson Reuters, 2002,.
- Volokh, EugeneHarassment Law and Free Speech Doctrine.UCLA Law Review, Vol. 39, 1992,
References:
- almarajie allughawia:
- abin manzurin, lisan alearabi, dar sadir, bayrut, t (3)
- jaar allah alzumakhshiri, 'asas albalaghati, dar sadr, birut, 1979,
- muhamad murtadaa alhusayni alzubaydi, taj alearus min jawahir alqamus, wizarat al'iirshad wal'anba' - alkuaytu, aljuz' 14, mada "nmar",
- nshwan bin saeid alhimyri alyamaniu (tahqiqu: da. husayn bin eabd allah aleamari, mutahar bin eali al'iiryani, du. yusif muhamad eabd allah), shams aleulum wadawa' kalam alearab min alklumu, dar alfikr almueasiri, bayrut - lubnan, j 10,.
- almarajie alqanunia:
- d. 'ahmad eabd allah altayar, jarimat altanamur fi altashrie almisrii walmuqarani, majalat kuliyat alhuquq lilbuhuth alqanuniat walaiqtisadiati, 2020,.
- da. 'ahmad shawqi eumar 'abu khutwat, sharh qanun aleuqubat (alqism alkhasa), dar alnahdat alearabiati, alqahirati, 1994,
- 'ashraf zahran, euqubat alqadhf walsabi wa'iifsha' al'asrar, maqal ealaa mawqie niqabat almuhamin almisriati, 5 disambir 2020.
- 'amal huzil wawardat khilifi, aljarayim almasat bialsumeat eabr al'iintirnta, majalat alhuquq waleulum alsiyasiati, 2022, s 152 wama baedaha.
- d. 'iiman yunus 'iibrahim aleabaadiu, altnmmr ladaa al'atfali, markaz alkitaab al'akadimi, 2020
- m. baha' almariy, altanamur waljarayim almushabihatu, matbaeat al'ahram, 2021
- alrim bint eabd allah alflasi, dalil alwiqayat min altanamur fi almadarisi, almajlis al'aelaa lil'umumat waltufulati, al'iimarat alearabiat almutahidatu, 2017.
- hasinat bin raqayata, altanamur al'iiliktiruniu jarimat yumkin 'iithbatiha, majalat aldirasat alhuquqiati, jamieat aljilfati, almujalad 7, aleadad 24, aljuz' althaani, 2022, s 116.
- khawlat hasan khalf alhawsani wada. halimat khalid almidfae, almuajahat aljinayiyat lijarimat alaibtizaz waltahdid eabr wasayil altawasuli, majalat albuhuth alqanuniat walaiqtisadiati, jamieat almansurati, 2024, s 10 wama baedaha..
- d. zaynab faruq muhamad 'ahmad, altanzim alqanuniu lijarimat altanamur fi dawlat al'iimarat alearabiat almutahidati, majalat aleulum alqanuniati, kuliyat alqanun - jamieat eajman, almujalad alsaabieu, aleadad alkhasa, 2023,.
- du. saeid buleawadi, durus fi alqanun aljinayiyi - alqism alkhasa, jamieat aljazayir, 2018,
- du. suhaylat bin dadat , zahirat altanamur fi alqanun aljazayirii, majalat 'abhath qanuniat wasiasiatin, jamieat jijl, almujalad 8, aleadad 2, 2023
- d. eabd allah bin hatim aldahaa, aluathar alqanuniat liltanamur fi dawlat al'iimarat alearabiat almutahidati, majalat alsharieat walqanuni, kuliyat alqanun - jamieat al'iimarati, aleadad 84, 'uktubar 2020.
- da. eali musaa alsabhiiyn wamuhamad farhan alqudaata, suluk altanamur eind al'atfal walmurahiqin (mafhumih - 'asbabuh - eilajuhu), jamieat nayif alearabiat lileulum al'amniati, alrayad, 2013.
- fathi 'ahmad sharid, jarimat alsabi walqadhf waeuqubatiha fi dawlat al'iimarati, maqal ealaa mawqie "nasihat qanuniatin", 7 mayu 2025.
- da. fatuh eabd allah alshaadhli, sharh qanun aleuqubat - alqism aleama, dar almatbueat aljamieiati, al'iiskandariati, 2008, s 287.
- du. fawziat eabd alsatar, sharh qanun aleuqubat - alqism aleamu (aljarimatu), altabeat althaaniatu, dar alnahdat alearabiati, alqahirati, 2018, s 119.
- d. kamal sayid eabd alhalim muhamad nasr, jarimat altanamur waeuqubatuha fi alsharieat walqanuni, majalat kuliyat alsharieat walqanun bi'asyuta, aleadad alraabie walthalathina, al'iisdar al'awla, yanayir 2022, s 2476.
- du. limya' bin daeasi, jarimat altashhir eabr wasayil altawasul aliajtimaeii, majalat aleulum alqanuniat waljinayiyati, jamieat almasilati, aleadad 5, 2018, s 78-79.
- d. mahmud najib hasni, sharh qanun aleuqubat (alqism alkhasa), dar alnahdat alearabiati, alqahirati, altabeat althaaniatu, 2001, s 160.
- d. muhamad eabd alrahman eabd almuhsini, alsabi walqadhf fi altashrie aljinayiyi al'iislamii, majalat kuliyat alsharieat walqanun bitafahina al'ashrafi, jamieat al'azhar, almujalad 26, aleadad 3, yunyu 2023, s 2260 wama baedaha.
- d. muhamad kanuni waeadil hafani, altakyif wa'iieadat takyif aljarayimi, almajalat almaghribiat lilqanun waleadla, 2011.
- d. mansur hasaan, jarimat altanamur (dirasat muqaranati), majalat aldirasat alqanuniat waliaiqtisadiati, almujalad 10, aleadad 1, kuliyat alhuquq jamieat alsaadat, 2024.
- da. maryam earabi, jarimat altahdid waliabtizaz al'iilikturunii, majalat aldirasat alqanuniat almuqaranati, 2021,
- d. mitha' 'iishaq eabd alrahim alshiybani, almaswuwliat aljazayiyat ean jarimatay alsabi walqadhf bialwasayil al'iiliktruniati, risalat majistir, jamieat al'iimarati, 'abril 2018.
- d. nur alhudaa qadri, mukafahat jarimat altanamur alsiybirani, majalat alhiwar althaqafii, jamieat aibn khaldun tayaarti, almujalad 11, aleadad 2, 2022,.
- najat raqiq wasamiat eabd alkabir, jarimat altashhir eabr mawaqie altawasul aliajtimaeii, risalat majistir, jamieat almasilati, 2024,.
- d. nuruh muhamad eumar almazima, almuajahat aljinayiyat liltanamur al'iilikturuni, majalat albuhuth alqanuniat waliaqtisadiati, jamieat almansurati, 2023,
- d. yasir muhamad allamei, almuajahat aljinayiyat lizahirat altanamur al'iiliktruni, majalat ruh alqawanini, kuliyat alhuquq - jamieat tanta, aleadad 95, yuliu 2021.
- da. yahyaa 'iibrahim dahshan, alsiyasat aljinayiyat almueasirat fi muajahat jarimat altanamuru, majalat albuhuth alqanuniat walaiqtisadiati, almujalad 15, aleadad 3, kuliyat alhuquq - jamieat almansurati, 2024.
|