القضايا الاجتماعية الدينية في الأعمال الدرامية وعلاقتها بالجمهور - دراسة تحليلية. | ||
مجلة البحوث الإعلامية | ||
Volume 76, Issue 1, October 2025, Pages 583-660 PDF (12.87 M) | ||
Document Type: المقالة الأصلية | ||
DOI: 10.21608/jsb.2025.399650.1949 | ||
Author | ||
محمد عبد المنعم* | ||
كلية الإعلام بجامعة القاهرة | ||
Abstract | ||
يهدف هذا البحث إلى دراسة القضايا الاجتماعية الدينية في الأعمال الدرامية وعلاقتها بالجمهور، من خلال دراسة تحليلية لعدد 8 مسلسلات، في الفترة الزمنية 2021 حتى 2024، وهي: المداح 1، والمداح 2 (أسطورة الوادي)، والمداح 3 (أسطورة العشق)، والمداح 4 (أسطورة العشق)، ولعبة نيوتن، وفاتن أمل حربي، وتحت الوصاية، وصلة رحم. - وقد توصلت الدراسة إلى تحديد اتجاه المسلسلات الدرامية نجو الجانب الديني، سواء كانت مؤيدة، أو محايدة، أو معارضة، أو متناقضة، وظهر أن الغالبية العظمى من الأعمال الدرامية تميل إلى تأييد الجانب الديني، إذ تمثل 70.9% في المسلسلات الدرامية، بينما جاءت نسبة 16.1% معارضة للجانب الديني، وهي نسبة ملحوظة، ووجدت نسبة أقل تتخذ موقفًا محايدًا تجاه الدين، تبلغ 10%، كما تمثل 3% فقط التي تتخذ مواقف متناقضة تجاه الدين، مما يشير إلى ندرة هذا الاتجاه في المسلسلات. - ويلاحظ أن الغالبية العظمى من الشخصيات في المسلسلات الدرامية تميل إلى تأييد الجوانب الدينية، هذا الاتجاه يعكس التأثير القوي للقيم الدينية على هذه الشخصيات وتبنيها أفكار تتماشى مع الدين، فالنسبة المرتفعة للشخصيات المؤيدة للجوانب الدينية تشير إلى أن هذه المسلسلات تؤدي دورًا كبيرًا في تعزيز القيم الدينية لدى الجمهور، إذ تؤثر الشخصيات الدينية على المشاهدين بشكل يدفعهم نحو تبني القيم والمعتقدات نفسها. -أظهرت النتائج أن "الآيات القرآنية" كإطار مرجعي تحظى بنسب عالية في معظم المسلسلات، مما يعكس التركيز الكبير على الاستدلال بالنصوص القرآنية، يليها "الأذكار والأدعية" التي تأتي في المرتبة الثانية من حيث الأهمية، أما "القيم والمبادئ" فلها حضور ملحوظ بنسبة 15%، وبالنسبة لـ "قانون الدولة" فهو يظهر فقط في مسلسل "فاتن أمل حربي" بنسبة تبلغ 12.2%. | ||
Keywords | ||
الدراما; القضايا الدينية; الاجتماعية; الواقع المدرك | ||
References | ||
- Al-Ghamrawi, R. (2022), dawr aldirama altilifizyuniat fi tanmiat waey aljumhur bialqadaya aliajtimaeiati, almajalat aleilmiat libuhuth al'iidhaeat waltilifizyuni, 22(3). 435- 466.
- Fakhar, R. (2019). "aldirama waltanawue waltanmiat bayn al'usul altanmawiat wal'aeraf aliajtimaeiati. buhuth fi altarbiat alnaweiati, kuliyat altarbiat alnaweiati, jamieat Alqahira, 34(2). 343- 404. -Zaruqi, S. (2018). alqiam aliajtimaeiat fi aldirama alearabiat: musalsal gharabib sud namudhaja: dirasat wasfiat tahliliati, risalat majistir ghayr manshuratin. jamieat Kasdi Mirbah, wariqlatu.
-Alsaawi, A. (2016). jarimat alianhiraf alfikrii wa'atharuha ealaa 'amn almujtamaei: dirasat fiqhiat mueasarati. majalat kuliyat allughat alearabiati, (jamieat Al'azhar, kuliyat allughat alearabiati, Assut). 20(3). 4025: 4157. -'Amin, C. (2013). dawr alkhitab aldiynii bialqanawat almasihiat alearabiat fi altathqif aldiynii ladaya alshabab almasihiu almisriu, dirasat majistir ghayr manshuratin, majalat buhuth altarbiat alnaweiati, (jamieat Almansura, kuliyat altarbiat alnaweiati), 29(1). 38: 51.
-Alhamdani, M. (2021). "altasamuh aldiynii bayn almujtamaeat al'iinsaniati", almutamar alfikriu walthaqafii alduwalii al'awala, Iraq, kuliyat altarbiat lileulum al'iinsaniati, jamieat Wasit, 5(1). 112- 119. -Almaseudii, J. (2022). "almarjieiat aldiyniat waqadaya almujtamae - dirasat tarikhiatun", eadad khasun bialmutamar aleilmii alduwlii althaani lijamieat karbala', majalat albahithi, 3(1), 585- 589. - Alwasabi, A. (2011). "surat al'usrat kama taekisuha aldirama almahaliyat fi altilfizyun alyamanii", dirasat tahliliat maydaniatan, risalat dukturah ghayr manshuratin, qism al'iielami, kuliyat aladab, jamieat Alzaqaziq. 7-12. -Alshimiri, M. (2020). "ealaqat aljumhur alyamanii bialdirama altilifizyuniat almahaliyat wa'atharuha qi 'iidrakuh lilwaqie aliajtimaeii: dirasat maydaniatan", majalat aleulum aliajtimaeiati, jamieat alkuayta, 2(3). 67- 101. - Batout, S. (2018). "dawr alfadayiyaat al'iikhbariat fi tartib 'awlawiaat alqadaya alaijtimaeiati, dirasat tahliliatan lilnashrat alrayiysiat fi qanaat alshuruq niuz al'iikhbariati", risalat dukturat ghayr manshurtin. aljazayar, jamieat 'Om Albawaqi, kuliyat aleulum alaijtimaeiat wal'iinsaniati. qism eulum al'iielam walaitisali. - Boualtmin, S. (2021), "alqadaya aliajtimaeiat fi alsiynima aljazayiriati, dirasat tahliliat simyulujiat ealaa falmi "wara' almurati" wa"hravta,". risalat majistir ghayr manshurtin, aljazayar, jamieat Muhamad Alsidiyq bin yahyaa- jijli, kuliyat aleulum al'iinsaniat walaijtimaeiati, qism al'iielam walaitisali. - Al-Marikhi, M. (2020). tathir albaramij alhawariat altilifizyuniat ealaa tartib 'awlawiaat alshabab nahw alqadaya alaijtimaeiat fi almujtamae alsaeudii, majalat albuhuth al'iielamiati. (jamieat Al'azhar, kuliyat al'iielami). 53(4). 410: 442. - Abdel Hamid, S. (2019). "albaramij almasmueat walmaryiyat litifl shamal Alsaeida- dirasat tahliliatun", majalat altufulati, 31(2). 586: 599. - Abdel Hamid, S. (2017). alqiam aliajtimaeiat fi aldirama altilifizyuniati, altabeat al'uwlaa (Alqahira: dar alearabii lilnashr waltawzie). - Al-Saud, M. (2015). almasyuwliat aliajtimaeiat lildirama altilifizyuniat almisriati- dirasat tahliliat lieayinat min almusalsalat alramadaniati, almajalat aleilmiat libuhuth al'iidhaeat waltilifizyun, kuliyat al'iielami, jamieat Alqahira, 3(2).137- 177.
-kamil, M. (2007). "dawr al'iielam fi albina' althaqafii walaijtimaeii lilmisriiyna: dirasat maydaniat lidawr wasayil al'iielam fi bina' alshakhsiat almisriat ealaa eayinat min ruaad maerid alkitabi, madkhal takamuliun min nazariaat altaealum alaijtimaeii walaietimad ealaa wasayil al'iielam waltanmiati", bahath muqadam 'iilaa almutamar aleilmii althaalith eashra, kuliyat al'iielami, jamieat Alqahira.
-Mikawi, H. (1998), alaitisal wanazariaatuhu, altabeat al'uwlaa, (Alqahira: aldaar Almisriat allubnaniatu) .
| ||
Statistics Article View: 9 PDF Download: 18 |