مذاکرة العلم عند العلماء في الکتاب والسنة النبوية وأقوال السلف | ||||
مجلة کلية الدراسات الإسلامية والعربية للبنات بالإسکندرية | ||||
Article 4, Volume 37, Issue 3, November 2021, Page 197-234 PDF (448.13 K) | ||||
DOI: 10.21608/bfda.2021.218610 | ||||
View on SCiNiTO | ||||
Author | ||||
محمد بن حمد بن حمدان العتيبي العتيبي | ||||
إمام وخطيب في وزارة الأوقاف والشؤون الإسلامية بدولة الکويت | ||||
Abstract | ||||
ملخص البحث: إن مفهوم المذاکرة لغة يرجع إلى: التذکر، والذِّکر، ويرادفه مفهوم (المدارسة)، الذي هو مفاعلة للدرس، فالمذاکرة مفاعلة للذِّکر (أي ذکر)، ليثمر: التذکر. وينبثق تعريف المذاکرة في الاصطلاح من المفهوم اللغوي، کما إن النصوص القرآنية الواردة في باب المذاکرة؛ تدور حول مفهوم (المدارسة)، أما في السنة النبوية فقد جاءت المذاکرة بمعنى (التعاهد) للقرآن، ونحوه من النصوص الواردة في هذا الباب. ومارس النبي -صلى الله عليه وسلم- مفهوم مدارسة العلم بين أصحابه، من خلال التساؤلات التي يطرحها عليهم تارة، ومن خلال تشبيهه لما يريد بيانه لهم تارة أخرى. خامسا: کان مجالس العلماء منذ القديم زاخرة بمذاکرة العلم، فکانت تعقد حلق خاصة لمذاکرة المحفوظ، وتعاهد المدروس، وتکرار المأخوذ، مما ساهم في ثبات العلم في قلوبهم، ورسخ أوتاد مبادئه في أذهانهم. | ||||
Keywords | ||||
الکلمات المفتاحية: مذاکرة-العلم-المحدثون-الرواية-المجالس-الخشية; قلوب | ||||
References | ||||
فهرس المصادر والمراجع
!!!!! 1. <> lilkhatib albaghdadii (463h), tahqiqu: muhamad eajaj alkhatayb, altabeat alraabieatu, 1417h, muasasat alrisalati, bayrut. 2. <> lilbayhaqii (458hi), tahqiqu: eabd aleali eabd alhamid hamid, altabeat althaalithata, 1432hi, maktabat alrushdi, alriyad. 3. <> liabn 'abi hatim (327ha), dayirat almaearif aleuthmaniati, haydrabad, alhindu. 4. <> liabn majah (273hi), tahqiqu: eizi aldiyn dali, waeimad altayar, wayasir hasan, altabeat al'uwlaa, 1430h, muasasat alrisalat nashirun, dimashqu. 5. <<aldueafa' li'abi zareat fi 'ajwibatih ealaa 'asyilat albirdhaei>> tahqiqu: saedi alhashimi. 6. <> liltirmidhii (279hi) matbue fi akhar (snan altirmidhi). 7. <> lilfiruzabadii (817h), 'iishrafi: muhamad naeim alearqasusi, altabeat althaaminati, 1426h, muasasat alrisalati, bayrut. 8. <> liabn eudii (365hi), tahqiqu: eadil eabd almawjudi, waeali mueawad, altabeat al'uwlaa, 1418hi, dar alkutub aleilmiati, bayrut. 9. <> liabn hibaan (354hi), tahqiqu: hamdi alssalafi, altabeat al'uwlaa, 1420hi, dar alsamiei, alriyad. 10. <<almadkhal 'iilaa alsunan alkubraa>> lilbayhaqii (458hi), tahqiqu: du. muhamad dia' alrahman al'aezamiu, dar alkhulafa' lilkitab al'iislamii - alkuayti. 11. <> lilhakim (405hi), tahqiqu: mustafaa eabd alqadir eataa, altabeat althaaniati, 1422h, dar alkutub aleilmiati, bayrut. 12. <> lil'iimam 'ahmad (241ha), 'ashraf ealaa tahqiqihi: shueayb al'arnawuwta, altabeat althaaniati, 1429hi, muasasat alrisalati, bayrut. 13. <> lildaarmii (255hi), tahqiqu: husayn salim 'asad, altabeat al'uwlaa, 1421hi, dar almughni, alriyad. 14. <> liabn aljawzi (597hi), tahqiqi: nur aldiyn bin shukri, dar 'adwa' alsalaf - alrayad, altabeat al'uwlaa, 1418h - 1997m. 15. <> lil'iimam malik (179hi), tahqiqu: bashaar eawadi, altabeat althaaniati, 1417h, dar algharb al'iislamii, bayrut. 16. <> llzubaydy (1205hi), tahqiqu: majmueat min almuhaqiqina, 1385h, almajlis alwataniu lilthaqafat walfunun waladab, alkuayti. 17. <> = <> liabn kathir (774hi), tahqiqu: sami salamata, dar tibati. 18. <> liabn eabd albiri (463hi), tahqiqu: 'abi al'ashbal alzuhiri, altabeat al'uwlaa 1414h / 1994mi, dar abn aljuzi. 19. <> li'abi nueaym (430hi), tahqiqu: mustafaa eabd alqadir eataa, altabeat althaaniatu, 1423h, dar alkutub aleilmiati, bayrut. 20. <> libikr bu zayd rahimah allh (1429ha), dar aleasimati. 21. <> = <> liltirmidhii (279hi), tahqiqu: eiz aldiyn dali, waeimad alttyar, wayasir hasan, altabeat al'uwlaa, 1432h, muasasat alrisalat nashirun, dimashqa. 22. <<sir 'aelam alnubala'i>> lildhahabii (748ha), tahqiqu: shueayb al'arnawuwta, wamajmueatu, altabeat alhadiat eashrata, 1422hi, muasasat alrisalati, bayrut. 23. <> liabn rajab (795hi), tahqiqu: humam eabd alrahim saeid, altabeat althaalithata, 1422hi, maktabat alrushdi, alriyad. 24. <> = <> lilnawawii (676hi), tahqiqu: khalil mamun shiha, altabeat alsaabieat eashr, 1430h, dar almaerifati, bayrut. 25. <> = <<al'iihsan fi taqrib sahih abn hiban>> liabn balban (739hi), tahqiqu: shueayb al'arnawuwta, altabeat althaalithata, 1418h, muasasat alrisalati, bayrut. 26. <> = <> lil'iimam albukharii (256h), aietanaa bihi: eiz aldiyn dali, waeimad alttyar, wayasir hasan, altabeat al'uwlaa, 1429h, muasasat alrisalat nashirun, dimashqa. 27. <> = <> lil'iimam muslim (261hu), aetanaa bihi: eiz aldiyn dali, waeimad altayar, wayasir hasan, altabeat al'uwlaa, 1430h, muasasat alrisalat nashirun, dimashqa. 28. <> liabn hajar (852hi), aetanaa bihi: eabdalqadir shibat alhamdu, altabeat al'uwlaa, 1421hi, maktabat aleibikan, alriyad. 29. <> liabn manzur (711hi), altabeat althaalithatu, 2004ma, dar sadir, birut. 30. <> = <> lilbaghawi (510hi), tahqiqu: muhamad eabd allah alnamir, waeuthman jumeatan damiriat, wasulayman muslim alharash, altabeat alraabieat 1417h / 1997ma, dar tiba. 31. <> du. 'ahmad mukhtar eabd alhamid eumar (1424ha), dar ealam alkutub, altabeat al'uwlaa, 1429h - 2008m. 32. <> labn faris (395hi), tahqiqu: eabd alsalam harun, 1420h, dar aljili, birut. 33. zwayid eabd allah ealaa <> = dimn <> lil'iimam 'ahmadu. | ||||
Statistics Article View: 117 PDF Download: 464 |
||||