القراءات الشاذة التي ذكرها ابن الجزري في كتاب النشر (جمعًا وتوجيهًا) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مجلة کلية الدراسات الإسلامية والعربية للبنات بالإسکندرية | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Article 13, Volume 39, Issue 1, March 2023, Page 753-816 PDF (703.11 K) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
DOI: 10.21608/bfda.2023.296021 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
![]() | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Author | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
د خلود بنت عبد العزيز المشعل | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
أستاذ مشارك بقسم الدراسات القرآنية - كلية التربية جامعة الملك سعود- المملكة العربية السعودية | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Abstract | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
يهدف البحث إلى جمع وتوجيه القراءات الشاذة التي ذكرها ابن الجزري في كتابه النشر في القراءات العشر، وتأتي أهمية الموضوع من المكانة العلمية للإمام ابن الجزري، والقيمة العلمية لكتاب النشر في القراءات العشر، والعناية بالقراءات الشاذَّة وتوجيهُها.وقد تكوّن البحث من: مقدمة، وقسمين، وخاتمة، شملت المقدمة أهمية الموضوع، وخطة البحث، وشمل القسم الأول: التعريف المختصر بالإمام ابن الجزري، وبكتابه. وشمل القسم الثاني: القراءات الشاذة المذكورة في النشر وتوجيهها، وقد أظهر البحث أهمية القراءة الشاذة وأنه لا ينبغي تركُها ، في غير الأداء ، لمجرد كونها شذت عن التواتر، ما دامتْ مُسندةً مرويَّةً ولها وجه فى العربية يسوِّغها، وأنَّ تعامل ابن الجزري معها يؤصِّل لنواحي الاستفادة منها لغةً وتفسيرًا وتقريرًا للأحكام، وأن القراءات الشاذة الواردة في كتاب النشر ليست سواءً، فمنها ما قرأ به ابن الجزري وصرَّح بذلك، وما لم يروِه من القراءات الشاذة يمكن التميل له بما وصفه بأنه: لا وجه له في العربية ولا يصدر إلا على وجه السهو والغلط وعدم الضبط كقراءة (معائش) بالهمز، وفتح ياء (أدريَ أقريب) مع إثبات الهمزة. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Keywords | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ابن الجزري; النشر في القراءات العشر; القراءات الشاذة; التوجيه | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
References | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
قائمة المصادر والمراجع:
References : 1 al'iibanat ean maeani alqira'ati, 'abu muhamad makiy bin 'abi talib hammush bin muhamad bin mukhtar alqaysii alqayrawanii thuma al'andalusi alqurtubii almalikii (t437h), tahqiqu: alduktur eabd alfataah 'iismaeil shalbi, dar nahdat misr liltabe walnashri. 2ـ 'iithaf fadla' albashar fi alqira'at al'arbaeat eashra, 'ahmad bin muhamad bin 'ahmad bin eabd alghanii aldmyaty, shihab aldiyn alshahir bialbina' (t1117ha), tahqiqu: 'anas maharatun, dar alkutub aleilmiat - lubnan, ta:3, eam 1427h-2006m. 3ـ 'iierab alqira'at alshawadhi, 'abu albaqa' aleakbiriu (t616hi), dirasat watahqiqu: muhamad alsayid 'ahmad eazuwza. ealam alkutab, ta:1, eam 1417hi. 4ـ 'iierab alqurani, 'abu jaefar alnnhhas 'ahmad bin muhamad bin 'iismaeil bin yunus almuradii alnahwi (t338ha), wade hawashih waealaq ealayhi: eabd almuneim khalil 'iibrahim, manshurat muhamad eali bydun, dar alkutub aleilmiati, bayrut, altabeata: al'uwlaa, 1421hi. 5 al'iimam abn aljazarii: nash'atuhu, washuyukhuhu, watalamidhuhu, wamualafatuhi, muhamad rafiq mumin alshuwbki, 1436hi. 6 albahr almuhit fi altafsiri, 'abu hayaan muhamad bin yusif bin ealii bin yusif bin hayaan 'uthir aldiyn al'andalusi (almutawafaa: 745hi), tahqiqu: sidqi muhamad jamil, dar alfikr - bayrut altabeatu: 1420hi. 7 altibyan fi 'iierab alqurani, 'abu albaqa' eabd allh bin alhusayn bin eabd allah aleakbiri (almutawafaa: 616hi), tahqiqu: eali muhamad albijawi, eisaa albabi alhalabi washarikah. 8 tadhkirat alhafazi, watabasurat al'ayqaz (matibue dimn majmue rasayil aibn eabd alhadi), yusif bin hasan bin 'ahmad bin hasan bin eabd alhadi alsaalihi, jamal aldiyn, aibn almibrad alhanbalii (t909hi), einayatun: lajnat mukhtasat min almuhaqiqina, bi'iishrafi: nur aldiyn talba, dar alnawadir, suria altabeata: al'uwlaa, 1432h-2011m. 9 altadhkirat fi alqira'at althamani, al'iimam 'abu alhasan tahir bin eabd almuneim bin ghilbun, 'abu altayib eabd almuneim bin eabd allh bin ghilbun (t389ha), tahqiqu: 'ayman rushdi swid, 1991m 1412hi. 10 taqrib alnashr fi alqira'at aleashri, shams aldiyn 'abu alkhayr abn aljazari muhamad bin muhamad bin yusif (t833 ha), tahqiqu: eabd allah muhamad alkhalili, dar alkutub aleilmiati, altabeat al'uwlaa: 1423hi. 11 jamie albayan fi alqira'at alsabea, euthman bin saeid bin euthman bin eumar 'abu eamrw aldaani (t444 hu), 'asl altahqiqi: rasayil majistir min jamieat 'um alquraa wnssiq bayn alrasayil wtubet bijamieat alshaariqat, jamieat alshaariqat - al'iimarati, altabeatu: al'uwlaa, 1428 h-2007m. 12 jamie alqira'ati, 'abu bakr muhamad bin 'ahmad bin alhaytham alrrudhbary (kaan hyan sanatan: 489hi), tahqiqu: du. hanan bint eabd alkarim aleinzi, barnamaj alkarasii albahthiat bijamieat tayba. 13 aljamie li'ahkam alquran = tafsir alqurtubi, 'abu eabd allah muhamad bin 'ahmad bin 'abi bakr bin farah al'ansarii alkhazrajiu shams aldiyn alqurtibii (t671hi), tahqiqu: 'ahmad albarduni wa'iibrahim 'atfish, dar alkutub almisriat - alqahiratu, ta:2, eam 1384h-1964m. 14 aldur almasun fi eulum alkitaab almaknuni, 'abu aleabaasi, shihab aldiyn, 'ahmad bin yusif bin eabd aldaayim almaeruf bialsamin alhalabii (t756hi), tahqiqu: alduktur 'ahmad muhamad alkharati, dar alqalami, dimashqu. 15 alsabeat fi alqira'ati, 'ahmad bin musaa bin aleabaas altamimii 'abu bakr bin mujahid albaghdadii (t324hi), tahqiqu: shawqi dayfa, dar almaearif - misr ta:2, eam 1400h. 16 sharh tibat alnashr fi alqira'at aleashri, muhamad bin muhamad bin muhamad, 'abu alqasima, muhib aldiyn alnnuayry (t857h), dar alkutub aleilmiat - bayrut, taqdim watahqiqi: alduktur majdi muhamad srur saed baslum, altabeata: al'uwlaa, 1424 h-2003m. 17 shawadhu alqira'ati, muhamad bin 'abi nasr alkarmanii (t563hi), tahqiqu: da. shamran aleajli, muasasat albalaghi, bayrut - lubnan. 18 sahih albukhari, 'abu eabd allah muhamad bin 'iismaeil albukhariu aljaefi, tahqiqu: du. mustafaa dib albugha, (dar abn kathirin, dar alyamamati) - dimashqa, altabeatu: alkhamisati, 1414 ha-1993m. 19 tabaqat alhifazi, eabd alrahman bin 'abi bakr, jalal aldiyn alsuyutiu (ta911ha), dar alkutub aleilmiat - bayrut, altabeatu: al'uwlaa, 1403h. 20 tabaqat almufasirina, 'ahmad bin muhamad al'adunuh waya, min eulama' alqarn alhadi eashar (t q 11hi), tahqiqu: sulayman bin salih alkhazi, maktabat aleulum walhukm - alsaeudiatu, altabeatu: al'uwlaa, 1417h-1997m. 21 ghayat aliaikhtisar fi qira'at aleashr 'ayimat al'amsari, 'abu aleala' alhamadhani, tahqiqu: 'ashraf muhamad fuad taleat, jamieat alriyad, sanat alnashri: 1414h-1994m. 22 ghayat alnihayat fi tabaqat alqira'i, shams aldiyn 'abu alkhayr abn aljazari, muhamad bin muhamad bin yusif (t833ha), maktabat aibn taymiati, altabeati: eani binashrih li'awal marat eam 1351hi ju. birjistarasir. 23 ghayat alnihayat fi tabaqat alqira'i, shams aldiyn 'abu alkhayr abn aljazari, muhamad bin muhamad bin yusif (t833ha), maktabat abn taymiatin, eaniy binashrih li'awal marat eam 1351hi ju. birjistarasir. 24 gharayib alqira'at wama ja' fiha min aikhtilaf alriwayat ean alsahabat waltaabiein wal'aymit almutaqadimina, 'abu bakr 'ahmad bin alhasyn al'asfhani almaearuf biabn muharan (t381h), tahqiqu: bira' bin hashim al'ahdil, risalat dukturah kuliyat aldaewat wa'aswl aldin, jamieit 'um alquraa bimikt almakramt, eam 1438h-1439h. 25 fadayil alquran lilqasim bin salam, 'abu eubyd alqasim bin sllam bin eabd allh alharawii albaghdadii (t224hi), tahqiqu: marwan aleatiati, wamuhsin kharabata, wawafa' taqi aldiynu, dar aibn kathir, dimashq - bayrut, ta:1, eam 1415h-1995m. 26 qurat eayn alquraa' fi alqira'ati, 'iibrahim bin muhamad almarandii (kan hyan: 588h), risalat dukturah fi qism alquran waeulumih bijamieat al'iimam muhamad bin sueud al'iislamiat lildukturati: nisibt bint eabd aleaziz alraashidi, eam 1438hi. 27 alkamil fi alqira'at wal'arbaein alzaayidat ealayha, yusif bin ealii bin jabaarat bin muhamad bin eaqil bin sawadih 'abu alqasim alhudhaly alyashkarii almaghribii (t465hi), tahqiqu: jamal bin alsayid bin rifaei alshaayibi, muasasat samana liltawzie walnashri, ta:1, eam 1428h-2007m. 28 alkitaab almusanaf fi al'ahadith walathar, 'abu bakr eabd allah bin muhamad bin 'abi shaybat alkufii aleabsii (t235h), taqdim wadabti: kamal yusif alhut, (dar altaaj - lubnan), (maktabat alrushd - alriyadu), (maktabat aleulum walhukm - almadinat almunawarati), altabeatu: al'uwlaa, 1409 hi-1989m. 29 alkashaaf ean haqayiq ghawamid altanzili, (me alkitaab hashiatan (alantisaf fima tadamanah alkashafu) liabn almunir al'iiskandari (t683), watakhrij 'ahadith alkishaf lil'iimam alziylei), 'abu alqasim mahmud bin eamriw bin 'ahmad, alzamakhashari jar allah (t538ha), dar alkitaab alearabii - bayrut, altabeata: althaalithat - 1407hi. 30 kashaf alzunun ean 'asamay alkutub walfununa, mustafaa bin eabd allah, alshahir bihaji khalifat wabikatib jilbi, 1941m, taswiri: muasasat altaarikh alearabii - dar 'iihya' alturath alearabii bayrut. 31 alkashf walbayan ean tafsir alqurani, 'ahmad bin muhamad bin 'iibrahim althaelabi, 'abu 'iishaq (t427hi) tahqiqu: al'iimam 'abi muhamad bin eashura, dar 'iihya' alturath alearabi, bayrut - lubnan, ta:1, eam 1422h-2002m. 32 almuhtasib fi tabyin wujuh shawadhi alqira'at wal'iidah eanha, 'abu alfath euthman bin jini almusili (t392 hu), wizarat al'awqaf - almajlis al'aelaa lilshuwuwn al'iislamiati, masr, tahqiqa: eali alnajdi nasif, eabd alhalim alnajar, eabd alfataah 'iismaeil shlbi, 1386/1389 ha-1966/1969m. 33 almuharir alwajiz fi tafsir alkitaab aleaziza, 'abu muhamad eabd alhaqi bin ghalib bin eabd alrahman bin tamaam bin eatiat al'andalusii almuharibii (t542hi), tahqiqu: eabd alsalam eabd alshaafi muhamad, dar alkutub aleilmiat - bayrut, ta1, eam1422h. 34 mukhtasar fi shawadhi alquran min kitab albadiea, abn khaluayh (t370hi), maktabat almutani, alqahirati, bidun tabeatin. 35 musnad al'iimam aldaarimi, 'abu muhamad eabd allah bin eabd alrahman aldaarimi, darasah wadabt nususih wahaqaqaha: alduktur/ marzuq bin hayas al marzuq alzahrani, (bdun nashir) (tube ealaa nafaqat rajul al'aemal alshaykh jumean bin hasan alzahrani), altabeata: al'uwlaa, 1436h-2015m. 36 almisbah alzaahir fi alqira'at aleashar albuahiri, 'abu alkaram almubarak bin alhasan alshahrazuri (t550hi), dirasat watahqiqu: al'ustadh alduktur 'iibrahim bin saeid alduwsari, dar alhadarat lilnashr waltawzie, eam 1435h. 37 maeani alquran wa'iierabihu, 'iibrahim bin alsirii bin sahla, 'abu 'iishaq alzujaj (t311hi), tahqiqu: eabd aljalil eabduh shalabi, ealim alkutub - bayrut, ta:1, eam 1408 h-1988m. 38 almughaniy fi alqira'ati, muhamad bin 'abi nasr bin 'ahmad aldahaan alnuwzawazii (min eulama' alqarn alsaadis alhijrii), tahqiqu: du. mahmud bin kabir alshanqiti, aljameiat aleilmiat alsueudiat lilquran alkarim waeulumih (tibyani) salisat alrasayil aleilmia (49), ta:1, eam 1439h-2018m. 39 alnashr fi alqira'at aleashr, shams aldiyn 'abu alkhayr abn aljazari muhamad bin muhamad bin yusif (t833 ha), tahqiqi: alduktur 'ayman rushdi suid, dar alghuthani lildirasat alquraniati.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Statistics Article View: 566 PDF Download: 1,119 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||