إضاءات بلاغية على الخطابة النسائية في عصر صدر الإسلام " خطبة السيدة عائشة أم المؤمنين رضي الله عنها في رثاء أبيها دراسة تحليلية" Rhetorical Illuminations on Women's Rhetoric in the Early Age of Islam "The sermon of Mrs. Aisha, Mother of the Believers, may God be pleased with her, in lamenting her father, an analytical study" | ||||
مجلة کلية الدراسات الإسلامية والعربية للبنات بدمنهور | ||||
Volume 8, Issue 2, March 2023, Page 615-676 PDF (1.01 MB) | ||||
Document Type: المقالة الأصلية | ||||
DOI: 10.21608/jcia.2023.301905 | ||||
View on SCiNiTO | ||||
Author | ||||
هبة إسماعيل حسن إبراهيم | ||||
بكلية الدراسات الإسلامية والعربية للبنات بالزقازيق- جمهورية مصر العربية | ||||
Abstract | ||||
قد تطرقت من خلال بحثي هذا إلى دراسة حول عصر صدر الإسلام ، وفن الخطابة ، والخطابة النسوية ، تحت عنوان إضاءات بلاغية على الخطابة النسائية في عصر صدر الإسلام " خطبة السيدة عائشة أم المؤمنين رضي الله عنها في رثاء أبيها دراسة تحليلية" وجاء البحث في مقدمة ، وتمهيد ومبحثين ، وخاتمة ، وفهارس فنية. فبدأت بتعريف الخطابة ، وسمات الخطابة الإسلامية وبنائها ، وأسباب ازدهارها في عصر صدر الإسلام ، والمرأة في عصر صدر الإسلام ، وذلك في القسم الأول من التمهيد ؛ ثم نبذة مختصرة عن أم المؤمنين رضي الله عنها ، وآراء بعض العلماء في لغة عائشة رضي الله عنها في القسم الثاني من التمهيد، وقد اعتمدت على المنهج التحليلي التأملي في استخراج الأسرار البلاغية في الخطبة، ثم ذكرت السمات الأسلوبية والخصائص التعبيرية في الخطبة ، وفي الأخير توصلت إلى أهم النتائج التي استخلصتها من البحث ، والمتمثلة في : تطور الخطابة النسائية في صدر الإسلام ، وذلك لظهور الإسلام ونزول القرآن على الرسول _صلى الله عليه وسلم_ فكانت خطبه كمصدر أو مرجع يرجعون إليه ، جاءت الخطبة جملا متماسكة متسلسلة ومتتابعة في المعاني ، كما اتسمت بقصرها وقوة معانيها ، وأيضا بجمال صياغتها ، تنوع الفنون البلاغية في الخطبة ، والبعد عن الصنعة والتكلف ، كان للإيجاز أثره الواضح في الخطبة ؛ إذ كان من العوامل المهمة التي أسعفت أم المؤمنين رضي الله عنها في تحقيق هدفها من إيصال الفكرة وتحقيق الغرض بأقصى سرعة. Through my research, I touched on a study on the era of early Islam, the art of rhetoric, and feminist rhetoric, under the title Rhetorical Illuminations on Women's Rhetoric in the Early Islam Era, "The sermon of Mrs. Aisha, Mother of the Believers, may God be pleased with her, in lamenting her father, an analytical study." The research came in an introduction, a preface, two chapters, a conclusion, and technical indexes. So I started by defining rhetoric, the characteristics of Islamic rhetoric and its structure, and the reasons for its prosperity in the era of early Islam, and women in the early Islamic era, in the first section of the introduction; Then a brief summary of the Mother of the Believers, may God be pleased with her, and the opinions of some scholars in the language of Aisha, may God be pleased with her, in the second section of the preamble. To the most important results that I drew from the research, represented in: the development of women's rhetoric in the early years of Islam, due to the emergence of Islam and the revelation of the Qur'an to the Messenger - may God bless him and grant him peace - so his sermons were as a source or reference to which they refer. Also, due to the beauty of its formulation, the diversity of the rhetorical arts in the sermon, and the distance from workmanship and affectation, the brevity had a clear impact on the sermon. It was one of the important factors that helped the Mother of the Believers, may God be pleased with her, in achieving her goal of communicating the idea and achieving the goal as quickly as possible. | ||||
Keywords | ||||
اضاءات; الخطابة; النسائية; عصر; الاسلام Illuminations; Rhetoric; Women; Era; Islam | ||||
References | ||||
1) alet8an fy 3l wm al8ran، alsy w6y ، glal aldy n alsy w6y ، al6b3h alأ wla ، dar alktb al3lmy h، by r wt، 1407h - 1987m.
2) alْeِgَabَhُ lِeِy ْrَadِ mَa asْtَdْrَkَtْhُ 3َayِshَhُ 3َlَa al9َّ7َabَhِ ، alzrkshy : mُ7َmَّd bْn bَhَadr bْn 3َbْd allahِ bdr aldّy ْn almnhagy alْmِ9ْrِy ّ alshَّafِ3ِy ّ – (745h - 794h) - t78y 8 s3y d alأf4any - almktb aleslamy by r wt – 61: 1939m , 62: 1970m - 3dd alأgza2:1.
3) alأdb al3rby mn zh wr aleslam ela nhay h 39r alrashdy n ، d: 7by b y wsf m4ny h، ، 6 2002m.
4) alأdb wfn wnh ، m7md mnd wr، nhdh m9r ll6ba3h wlnshr wlt wzy 3 ،62،sbtmbr 2000m.
5) أsas albla4h ، (أbwl8asm m7m wd bn 3mr bn m7md bn 3mr al5wrzmy alzm5shry ، mktbh lbnan، by r wt، lbnan ، al6b3h alأ wla ، 1996m.
6) أsrar albla4h، أb wbkr bn 3bd alr7mn bn m7md algrgana aln7 wy (t 471h) 8rأh m7m wd shakr.m6b3h almdna bal8ahrh، dar almdna gdh.
7) أsrar albla4h، أb wbkr bn 3bd alr7mn bn m7md algrgana aln7 wy (t 471h) 8rأh m7m wd shakr.m6b3h almdna bal8ahrh، dar almdna gdh.
8) alأsl wby h wthlathy h aldwyr albla4y h ، d. 3bd al8adr algly l ، dar 9fa2 llnshr wlt wzy 3 ، 3man ، al6b3h alأ wla ، 1424h - 2003m.
9) aley da7 dmn b4y h alay da7 llshy 5 3bd almt3al al93y da ، mktbh aladab، al8ahrh (1420h ، 1999m).
10) aley da7 ll56y b al8z wy na ، t78y 8 : d. 3bdal8adr 7sy n، mktbh aladab (1416h-1996m). al3mdh fa m7asn alsh3r wadbh، أb w3la al7sn abn rshy 8 al8y rwna alأrda (t463h)، t:m7md m7y aldy n 3bd al7my d .dar algy l 65(1401h-1981m).
11) albrhan fy 3l wm al8ran ، bdr aldy n m7md bn 3bdallah alzrkshy ( t 794 hـــ) ، t8dy m wt3ly 8 m96fa 3bdal8adr ، dmsh8 ، 2005m.
12) alby an wltby y n، alga7z ( أb w3thman 3mr wbn m7b wb alknany ) t78y 8 : 3bd alslam m7md har wn ، mktbh al5anky . al8ahrh ، al6b3h alsab3h (1417h /1997m) .
13) tary 5 alأdb al3rby al39r aleslamy ، sh w8y dy f ، dar alm3rfh، al8ahrh، 6 20، g2 .
14) alt9 wy r alby any ll8y m al5l8y h wltshry 3y h fy al7dy th alshry f ، أ.d. 3ly 3ly 9b7 alnashr: almktbh alأzhry h lltrath ، bd wn tary 5.
15) altkry r by n almthy r wltأthy r، d/ 3z aldy n 3ly alsy d ، dar al6ba3h alm7mdy h، 61 (1398h = 1978m).
16) algam3 alkby r fy 9na3h almnz wm mn alklam almnth wr ، d.m96fa gwd ، alnashr: almgm3 al3lmy al3ra8y ، 1956m.
17) algna aldana fa 7r wf alm3ana ، أb wm7md bdr aldy n 7sn bn 8asm bn 3bd allah 3la almrada alm9ra almalka (t 749h)، t78y 8: d. f5r aldy n 8ba wh، alأstaz m7md ndy m fadl، dar alktb al3lmy h، by r wt، lbnan، 61 (1413h-1992m).
18) al7y ah alأdby h fy 39r aleslam، d: bha2 7sb allah ، dar al wfa2 llnshr wl6ba3h ، 61 ، 2007m.
19) 59ay9 altraky b drash t7ly ly h lmsayl 3lm alm3ana ، d. m7md m7md أb wm wsa ، (mktbh whbh ، 67).
20) drasat mnhgy h fy 3lm albdy 3 ، d. alsh7at m7md أb wsty t ، dar 5fagy ll6ba3h wlnshr ، al8ly wby h ، m9r ، al6b3h alأ wla ، 1414h - 2007m.
21) dlalat altraky b drash bla4y h، أ.d/ m7md m7md أb wm wsa ، m6b3h whbh، 6 alrab3h (1428h=2007m).
22) dlayl ale3gaz llemam: 3bdal8ahr algrgany ، t: m7m wd m7md shakr ، dar almdny bgdh، al6b3h althalthh، (1414h ، 1992m).
23) rgal wnsa2 7 wl alrs wl ، s3d y wsf أb w3zy z، ، 8dmh lh alshy 5 7sn أy wb، dar alfgr lltrath ، 5lf algam3 alأzhr al8ahrh، al6b3h alأ wla 1420h –1999 m.
24) zhr aladab wthmr alأlbab ، lأby es7a8 ebrahy m bn 3ly al79ry ( t: 456h) ، almolf : d. zky mbark ، t78y 8 : m7md m7y aldy n 3bdal7my d، al6b3h alrab3h ، dar algy l llnshr wlt wzy 3 ، by r wt (1344h -1929m).
25) alsy dh 3ayshh أm almomny n w3almh nsa2 aleslam ، 3bd al7my d m7m wd 6hmaz ، dar al8lm ll6ba3h wlnshr wlt wzy 3 dmsh8 – by r wt، al6b3h al5amsh 1415 h – 1994m .
26) sy r أ3lam alnbla2 ، llemam shms aldy n alzhby ، t78y 8 : sh3y b alأrnao w6 ، g2 ، alnashr : dar alktb al3lmy h ، by r wt (2009m).
27) shr7 أ7ady th mn 97y 7 alb5ary ، d/ m7md m7md أby m wsa ، alnashr : mktbh whbh ، (1421h ، 2011m).
28) al9dّy 8h bnt al9dّy 8 ، 3bas al38ad ، alnashr : dar alm3arf ، al6b3h althany h 3shr ، bd wn.
29) al9 wrh alfny h fy alsh3r al3rby ، ebrahy m bn 3bdalr7mn al4ny m، alnashr:alshrkh al3rby h، 6:alأ wla ، ١٩٩٦m.
30) al6raz almtdmn lأsrar albla4h w3l wm 78ay8 ale3gaz ll3l wy ، t78y 8 : 3bdal7my d hnda wy ، almktbh al39ry h ، 9y da – by r wt ، 1423h - 2002m.
31) 3lm albdy 3 drash tary 5y h wfny h lأ9 wl albla4h wmsayl albdy 3، d/ bsy wny 3bdalfta7 fy wd، al6b3h althalthh ، mossh alm5tar (1434h ، 2013m).
| ||||
Statistics Article View: 196 PDF Download: 100 |
||||