الأنظمة السعودية والتشريعات المقارنة:
-الأنظمة السعودية:
- نظام المعاملات الالكترونية الصادر بالمرسوم الملكي رقم (18/م) بتاريخ 8/3/1428هـ.
- نظام التجارة الالكترونية الصادر بالمرسوم الملكي (م /126) بتاريخ 7/11/1440هـ
- نظام المرافعات الشرعية الصادر بالمرسوم الملكي رقم (م/1) وتاريخ 22/1/1435هـ، ولائحته التنفيذية الصادرة بقرار رقم (39933) وتاريخ 19/5/1435هـ .
- نظام الأحوال الشخصية الصادر بالمرسوم الملكي (م/73) بتاريخ 6/8/ 1443هـ.
-التشريعات العربية والغربية:
- القانون المدني الجزائري أمر 75-58 مؤرخ 26 سبتمبر سنة 1975 وتعديلاته.
- قانون المعاملات الالكترونية الأردني رقم (85) لسنة 2001م.
- قانون التجارة الالكترونية البحريني الصادر عام 2002م
- قانون المرافعات المدنية والتجارية المصري رقم 13 لسنة 1968م.
- القانون رقم (2 ) لسنة 2002م والمتعلق بالمعاملات والتجارة الالكترونية لإمارة دبي.
- القانون الاتحادي رقم (1) لسنة 2006م والمتعلق بالمعاملات والتجارة الإلكترونية لدولة الإمارات.
- القانون المدني الفرنسي الصادر عام 1804م والمعدل بمرسوم رقم (131/2016م)
- قانون أصول المحاكمات المدنية الأردني رقم (24) عام 1988م والمعدل عام 2006م.
-التشريعات الدولية:
- قانون الأونسترال النموذجي بشأن التجارة الإلكترونية الصادر عن الأمم المتحدة عام 1996م
- التوجيه الأوروبي رقم 07-97 الصادر في 20-5-1997م المتعلق بحماية المستهلك في العقود المبرمة عن بعد.
- اتفاقية الرياض العربية للتعاون القضائي لعام 1983م.
- اتفاقية الأمم المتحدة المتعلقة باستخدام الخطابات الالكترونية في العقود الدولية لعام 2005م.
- القواعد الأوروبية رقم 44 لسنة 2001م، المتعلقة بالاختصاص القضائي والاعتراف وتنفيذ الأحكام في المسائل المدنية والتجارية.
- قواعد غرفة التجارة الدولية بشأن التعاقد الالكتروني لعام 2004م.
- اتفاقية بروكسل المبرمة 27 سبتمبر لعام 1968م بين سوق الدول الأوروبية المشتركة والمتعلقة بالاختصاص القضائي الدولي وتنفيذ الأحكام الأجنبية في المسائل المدنية والتجارية.
- تشريع بروكسل الصادر بتاريخ 22 ديسمبر 2001م، ودخل حيز النفاذ في أغلبية دول الاتحاد الأوروبي بتاريخ 1 مارس 2002م.
الكتب:
- الشمري، نايف ومحمد، عبد الباسط جاسم (2019م)، المفيد في التعاقد والاثبات بالوسائل الالكترونية المعاصرة، لبنان: منشورات الحلبي الحقوقية
- إبراهيم، خالد ممدوح (2011م)، إبرام العقد الالكتروني، ط2 القاهرة: دار الفكر الجامعي.
- صالح، دينا (2021م)، التجارة الالكترونية وعقودها وفقًا للقانون السعودي، المملكة العربية السعودية: مكتبة المتنبي.
- محمد، عبد الباسط جاسم (2014م)، تنازع الاختصاص القضائي الدولي في التعاملات التجارية الالكترونية، ط1، لبنان: منشورات الحلبي الحقوقية.
- شعبان، حسام أسامة (2019م)، الاختصاص بمنازعات التجارة الإلكترونية بين القضاء الوطني والتحكيم عبر الانترنت، ط1(الإسكندرية: دار الفكر الجامعي، 2019م).
- الفار عبد القادر (2020م)، مصادر الالتزام – مصادر الحق الشخصي في القانون المدني، ط11، الأردن: دار الثقافة للنشر والتوزيع.
- بلحاج، العربي (2022م)، مصادر الالتزام في ضوء الفقه الإسلامي والأنظمة السعودية، ط3، الأردن: دار الثقافة للنشر والتوزيع.
- الجبرين، نبيل (2019م)، التوضيحات المرعية لنظام المرافعات الشرعية، مجلد 1، ط3، الرياض: دار التدمرية.
- آل خنين، عبد الله (2019م)، الكاشف في شرح نظام المرافعات الشرعية، مجلد1، ط7، الرياض: مكتبة الرشد.
- سليمان، هيثم مصطفى، والقيشي، سلطان (2016م)، القانون الدولي الخاص، ط1، الدمام: مكتبة المتنبي.
- البجاوي، عماد (2020م)، القانون الدولي الخاص السعودي، ط1، الرياض: مطبعة الحميضي.
- محمد، هدى مجدي (2018م)، القانون الدولي الخاص السعودي، ط1، الرياض: دار الكتاب الجامعي.
- سلامة، أحمد عبد الكريم، وعبد الكريم، إسلام أحمد (2020م)، القانون الدولي الخاص السعودي دراسة تأصيلية مقارنة، ط2، الرياض: مكتبة الرشد،
- عوض، هشام موفق (2017م)، أصول المرافعات الشرعية في النظام القضائي السعودي، ط2، الرياض: مكتبة الشقري.
- المرسي، متولي عبد المؤمن، الوجيز في القانون الدولي الخاص، ط2، الرياض: دار الإجادة.
- جمعة، صفاء فتوح (2019م)، قواعد الاختصاص القضائي الدولي للمنازعات الدولية المبرمة عبر شبكة المعلومات الدولية، ط1، القاهرة: المركز القومي للإصدارات القانونية.
- الحداد، حفيظة السيد (2009م)، النظرية العامة في القانون القضائي الخاص الدولي، ج2، بيروت: منشورات الحلبي.
- محمد، حسام أسامة (2009م)، الاختصاص الدولي للمحاكم وهيئات التحكيم في منازعات التجارة الإلكترونية، الإسكندرية: دار الجامعة الجديدة.
- طالبي، عثمان بن طاهر (2020م)، الوجيز في مصادر الالتزام، ط1، الرياض: دار الإجادة.
- زريقات، عمر خالد (2017م)، عقود التجارة الالكترونية عقد البيع عبر الانترنت، ط1، الأردن: دار الحامد للنشر والتوزيع.
- الكردي، جمال محمود (2001م)، الاختصاص القضائي الدولي وتنفيذ الأحكام الأجنبية، ط1، القاهرة: دار النهضة العربية.
- العساف، فيصل (2020م)، الحقوق العينية وفقًا للأنظمة السعودية والفقه الإسلامي، ط2، جدة: مكتبة الشقري.
الرسائل العلمية:
- النسور، علي محمد (2016م)، إبرام العقد الإلكتروني وفقا لأحكام القانون الأردني: دراسة مقارنة، رسالة ماجستير، جامعة عمان الأهلية، كلية الحقوق، الأردن.
- أرجيلوس، رحاب (2018م)، الإطار القانوني للعقد الالكتروني، رسالة دكتوراه، جامعة أحمد دراية، الجزائر.
- حامدي، بلقاسم (2015م)، إبرام العقد الالكتروني، رسالة دكتوراه، جامعة الحاج لخضر، الجزائر.
- الأحمد، خالد (2013م)، مدى كفاية قواعد الاختصاص القضائي الدولي لفض منازعات التجارة الالكترونية، رسالة دكتوراه، كلية القانون، جامعة عمان العربية، الأردن.
- الدليمي، علي (2020م)، الاختصاص القضائي الدولي في المسائل المستعجلة، رسالة ماجستير، كلية الحقوق، جامعة الشرق الأوسط، الأردن.
- البلوشي، عدنان (2012م)، الاختصاص القضائي والتشريعي في المنازعات الناتجة عن العقود الإلكترونية وسبل حلها، رسالة ماجستير، كلية الحقوق، جامعة عمان العربية، الأردن.
- البشير، تناح (2020م)، قواعد الاختصاص الدولي لفض منازعات عقود التجارة الإلكترونية، رسالة ماجستير، جامعة زيان عاشور، كلية الحقوق العلوم السياسية، الجزائر.
الأبحاث والمقالات العلمية:
- فاطيمة حنيفي، و جمال بن عصمان، الإطار القانوني للعقد الإلكتروني الدولي، مجلة العلوم الإنسانية والاجتماعية مج8 ,ع1،( 2022 م)
- قادري، فلة (2017م)، العقد الإلكتروني، مجلة منازعات الأعمال، ع22: 165 - 178
- محمد، خالد ممدوح (2011م)، التعاقد عبر الانترنت، الفكر الشرطي، المجلد العشرون، العدد 2: 15 - 64
- رباحي، أحمد (2013م)، الطبيعة القانونية للعقد الالكتروني، مجلة الأكاديمية للدراسات الاجتماعية والإنسانية، العدد 10: 96 - 109
- المهدي، محمد، ومهداوي، عبد القادر (2018م)، الطبيعة القانونية للعقد الالكتروني، مجلة الاجتهاد للدراسات القانونية والاقتصادية، العدد 18: 360 - 375
- البجاوي، عماد (2020م) ، طبيعة الاختصاص القضائي الدولي للمحاكم، مجلة جيل للأبحاث القانونية المعمقة، العدد 37 : 107 – 129
- الأسدي، عبد الرسول، وأبو كطيفة، علي عبد الستار (2015مم)، الضوابط العامة للاختصاص القضائي الدولي في منازعات التجارة الالكترونية: دراسة مقارنة، مجلة العلوم الانسانية، جامعة بابل – كلية التربية للعلوم الإنسانية، مج22 ع4: 1576 –
- الطاهر، أماني فضل الله (1440هـ)، الشخصية المعنوية للشركة في نظام الشركات السعودي، مجلة علوم الشريعة والدراسات الإسلامية، العدد 74: 227 - 265
- الأيوبي، محمد (2021م)، تنازع الاختصاص القضائي الدولي في منازعات عقود التجارة الإلكترونية، مجلة استشراف للدراسات والأبحاث القانونية، ع 10: 34-73
- الماحي، حسين عبده (2002م)، نظرات قانونية في التجارة الالكترونية، مجلة البحوث القانونية والاقتصادية، كلية الحقوق -جامعة المنصورة، العدد 31: 268 –
- الإدريسي، عبد السلام (2018م)، الاختصاص القضائي الدولي في منازعات المعاملات الالكترونية، مجلة القانون المغربي، دار السلام للطباعة والنشر، ع37: 141 – 152
References:
al'anzima alsueudia waltashrieat almuqarana:
-al'anzima alsueudia:
- nizam almueamalat alalkutruniat alsaadir bialmarsum almalakii raqm (18/m) bitarikh 8/3/1428hi.
- nizam altijarat alalkutruniat alsaadir bialmarsum almalakii (m /126) bitarikh 7/11/1440h
- nizam almurafaeat alshareiat alsaadir bialmarsum almalakii raqm (ma/1) watarikh 22/1/1435hi, walayihatih altanfidhiat alsaadirat biqarar raqm (39933) watarikh 19/5/1435h .
- nizam al'ahwal alshakhsiat alsaadir bialmarsum almalakii (m/73) bitarikh 6/8/ 1443hi.
-altashrieat alearabia walgharbiia:
- alqanun almadaniu aljazayiriu 'amr 75-58 muarakh 26 sibtambar sanat 1975 wataedilatuhi.
- qanun almueamalat alalkutruniat al'urduniyu raqm (85) lisanat 2001m.
- qanun altijarat alalkitruniat albahrayniu alsaadir eam 2002m
- qanun almurafaeat almadaniat waltijariat almisriu raqm 13 lisanat 1968m.
- alqanun raqm (2 ) lisanat 2002m walmutaealiq bialmueamalat waltijarat alalkutruniat li'iimarat dibi.
- alqanun alaitihadii raqm (1) lisanat 2006m walmutaealiq bialmueamalat waltijarat al'iiliktruniat lidawlat al'iimarat.
- alqanun almadanii alfaransii alsaadir eam 1804m walmueadal bimarsum raqm (131/2016m)
- qanun 'usul almuhakamat almadaniat al'urduniyu raqm (24) eam 1988m walmueadal eam 2006m.
-altashrieat alduwaliia:
- qanun al'uwnistiral alnamudhajiu bishan altijarat al'iiliktruniat alsaadir ean al'umam almutahidat eam 1996m
- altawjih al'uwrubiyu raqm 07-97 alsaadir fi 20-5-1997m almutaealiq bihimayat almustahlik fi aleuqud almubramat ean bueda.
- atifaqiat alriyad alearabiat liltaeawun alqadayiyi lieam 1983m.
- atifaqiat al'umam almutahidat almutaealiqat biaistikhdam alkhitabat alalkitruniat fi aleuqud alduwliat lieam 2005m.
- alqawaeid al'uwrubiyat raqm 44 lisanat 2001m, almutaealiqat bialaikhtisas alqadayiyi walaietiraf watanfidh al'ahkam fi almasayil almadaniat waltijariati.
- qawaeid ghurfat altijarat alduwliat bishan altaeaqud alalkutrunii lieam 2004m.
- aitifaqiat bruksil almubramat 27 sibtambar lieam 1968m bayn suq alduwal al'uwrubiyat almushtarakat walmutaealiqat bialaikhtisas alqadayiyi alduwalii watanfidh al'ahkam al'ajnabiat fi almasayil almadaniat waltijariati.
- tashrie bruksil alsaadir bitarikh 22 disambir 2001m, wadakhal hayiz alnafadh fi 'aghlabiat dual alaitihad al'uwrubiyi bitarikh 1 maris 2002m.
alkutub:
- alshamri, nayif wamuhamadu, eabd albasit jasim (2019mi), almufid fi altaeaqud walathibat bialwasayil alalkitruniat almueasirati, lubnan: manshurat alhalabii alhuquqia
- 'iibrahim, khalid mamduh (2011mi), 'iibram aleaqd alalkitrunii, ta2 alqahirata: dar alfikr aljamieii.
- salih, dina (2021mi), altijarat alalkitruniat waeuquduha wfqan lilqanun alsueudii, almamlakat alearabiat alsaeudiati: maktabat almutanabiy.
- muhamadu, eabd albasit jasim (2014mi), tanazue alaikhtisas alqadayiyi alduwalii fi altaeamulat altijariat alalkitruniati, ta1, lubnan: manshurat alhalabii alhuquqiati.
- shaeban, husam 'usama (2019mi), alaikhtisas bimunazaeat altijarat al'iiliktruniat bayn alqada' alwatanii waltahkim eabr alantirnti, ta1(al'iiskandariat: dar alfikr aljamieii, 2019mi),
- alfar eabd alqadir (2020mi), masadir alailtizam - masadir alhaqi alshakhsii fi alqanun almadanii, ta11, al'urdunn: dar althaqafat lilnashr waltawziei.
- bilhaji, alearabii (2022mu), masadir alialtizam fi daw' alfiqh al'iislamii wal'anzimat alsaeudiati, ta3, al'urdun: dar althaqafat lilnashr waltawziei.
- aljabrin, nabil (2019mi), altawdihat almareiat linizam almurafaeat alshareiati, mujalad 1, ta3, alriyad: dar altadamuriati.
- al khanin, eabd allah (2019mi), alkashif fi sharh nizam almurafaeat alshareiati, mujalada1, ta7, alriyad: maktabat alrushd.
- sliman, haytham mustafaa, walqishi, sultan (2016mi), alqanun alduwaliu alkhasa, ta1, aldamaam: maktabat almutanabiy.
- albijawi, eimad (2020mi), alqanun alduwliu alkhasu alsueudiu, ta1, alriyad: matbaeat alhumaydi.
- muhamadu, hudaa majdi (2018mi), alqanun alduwaliu alkhasu alsueudiu, ta1, alrayad: dar alkitaab aljamieii.
- salamat, 'ahmad eabd alkirim, waeabd alkirim, 'iislam 'ahmad (2020mi), alqanun alduwaliu alkhasu alsaeudiu dirasat tasiliat muqaranati, ta2, alriyad: maktabat alrushd,
- eawad, hisham muafaq (2017mi), 'usul almurafaeat alshareiat fi alnizam alqadayiyi alsaeudii, ta2, alrayad: maktabat alshaqri.
- almarsi, mutualiy eabd almuman, alwajiz fi alqanun alduwalii alkhasi, ta2, alrayad: dar al'iijadati.
- jumeata, safa' futuh (2019mu), qawaeid alaikhtisas alqadayiyi alduwalii lilmunazaeat alduwaliat almubramat eabr shabakat almaelumat alduwaliati, ta1, alqahirat: almarkaz alqawmia lil'iisdarat alqanuniati.
- alhadaadi, hafizat alsayid (2009mi), alnazariat aleamat fi alqanun alqadayiyi alkhasi alduwali, ji2, bayrut: manshurat alhalbi.
- muhamad, husam 'usama (2009ma), alaikhtisas alduwaliu lilmahakim wahayyat altahkim fi munazaeat altijarat al'iiliktruniati, al'iiskandiriati: dar aljamieat aljadidati.
- talbi, euthman bin tahir (2020mi), alwajiz fi masadir alailtizami, ta1, alrayad: dar al'iijadati.
- zriqat, eumar khalid (2017mi), euqud altijarat alalkutruniat eaqid albaye eabr alantirnti, ta1, al'urdunu: dar alhamid lilnashr waltawziei.
- alkurdi, jamal mahmud (2001mi), alaikhtisas alqadayiyi alduwlii watanfidh al'ahkam al'ajnabiati, ta1, alqahirata: dar alnahdat alearabiati.
- aleasafi, faysal (2020mi), alhuquq aleayniat wfqan lil'anzimat alsaeudiat walfiqh al'iislamii, ta2, jidat: maktabat alshaqri.
alrasayil aleilmiia:
- alnnsur, eali muhamad (2016ma), 'iibram aleaqd al'iiliktrunii wifqan li'ahkam alqanun al'urduniyi: dirasat muqaranati, risalat majistir, jamieat eaman al'ahliati, kuliyat alhuquqi, al'urdunn.
- 'arjilus, rahab (2018mi), al'iitar alqanuniu lileaqd alalkitruni, risalat dukturah, jamieat 'ahmad dirayat, aljazayir.
- hamidi, bilqasim (2015mi), 'iibram aleaqd alalkitruni, risalat dukturah, jamieat alhaji likhadr, aljazayir.
- al'ahmadi, khalid (2013mi), madaa kifayat qawaeid alaikhtisas alqadayiyi alduwalii lifadi munazaeat altijarat alalkitruniati, risalat dukturah, kuliyat alqanuni, jamieat eaman alearabiat, al'urdunn.
- aldilimi, eali (2020mi), alaikhtisas alqadayiyu alduwaliu fi almasayil almustaejilati, risalat majistir, kuliyat alhuquqi, jamieat alsharq al'awsata, al'urdunn.
- alblushi, eadnan (2012mi), alaikhtisas alqadayiyu waltashrieiu fi almunazaeat alnaatijat ean aleuqud al'iiliktruniat wasubul halha, risalat majistir, kuliyat alhuquqi, jamieat eaman alearabiat, al'urdunn.
- albashir, tunah (2020mi), qawaeid alaikhtisas alduwalii lifadi munazaeat euqud altijarat al'iiliktruniati, risalat majistir, jamieat zayaan eashur, kuliyat alhuquq aleulum alsiyasiata, aljazayir.
al'abhath walmaqalat aleilmiia:
- fatimat hanifi, w jamal bin easmani, al'iitar alqanuniu lileaqd al'iiliktrunii alduwli, majalat aleulum al'iinsaniat waliajtimaeiat mij8 ,e1,( 2022 mi)
- qadri, fila (2017mi), aleiqd al'iilikturuni, majalat munazaeat al'aemali, ea22: 165 - 178
- muhamad, khalid mamduh (2011mi), altaeaqud eabr alantirnti, alfikr alshurti, almujalad aleishruna, aleadad 2: 15 - 64
- rbahi, 'ahmad (2013mi), altabieat alqanuniat lileaqd alalkitruni, majalat al'akadimiat lildirasat aliajtimaeiat wal'iinsaniati, aleadad 10: 96 - 109
- almahdi, muhamad, wamihdawi, eabd alqadir (2018mi), altabieat alqanuniat lileaqd alalkitruni, majalat aliajtihad lildirasat alqanuniat waliaqtisadiati, aleadad 18: 360 - 375
- albijawi, eimad (2020ma) , tabieat aliakhtisas alqadayiyi alduwlii lilmahakimi, majalat jil lil'abhath alqanuniat almueamaqati, aleadad 37 : 107 - 129
- al'asdi, eabd alrasul, wa'abu katifata, eali eabd alsataar (2015mami), aldawabit aleamat lilaikhtisas alqadayiyi alduwalii fi munazaeat altijarat alalkitruniati: dirasat muqaranati, majalat aleulum alansaniati, jamieat babil - kuliyat altarbiat lileulum al'iinsaniati, muj22 ea4: 1576 - 1627.
- altaahir, 'amani fadl allah (1440h), alshakhsiat almaenawiat lilsharikat fi nizam alsharikat alsaeudii, majalat eulum alsharieat waldirasat al'iislamiati, aleadad 74: 227 - 265
- alayubi, muhamad (2021mi), tanazue aliakhtisas alqadayiyi alduwalii fi munazaeat euqud altijarat al'iilikturuniati, majalat astishraf lildirasat wal'abhath alqanuniati, e 10: 34-73
- almahi, husayn eabduh (2002mi), nazarat qanuniat fi altijarat alalkitruniati, majalat albuhuth alqanuniat walaiqtisadiati, kuliyat alhuquq -jamieat almansurati, aleadad 31: 268 - 346.
- al'iidrisi, eabd alsalam (2018mi), alaikhtisas alqadayiyu alduwliu fi munazaeat almueamalat alalkitruniati, majalat alqanun almaghribi, dar alsalam liltibaeat walnashri, ea37: 141 - 152
almawaqie al'iilikturuniia:
- munazamat altaeawun al'iislamii (2022mi), qarar bishan hukm 'iijra' aleuqud balat aliatisal alhadithati, tarikh aldukhul: 24/12/2022m,
https://iifa-aifi.org/ar/1789.html.
- al'umam almutahida (2022ma), lajnat al'umam almutahidat lilqanun altijarii alduwali, tarikh aldukhul: 28-1-2023m,
https://uncitral.un.org/ar.
|