النعت باسم الإشارة في القرآن الكريم (دراسة نحوية تحليلية) Adjective in the name of the sign in the Holy Quran (analytical grammatical study) | ||||
مجلة کلية الدراسات الإسلامية والعربية للبنات بدمنهور | ||||
Volume 8, Issue 2, June 2023, Page 637-710 PDF (1.52 MB) | ||||
Document Type: المقالة الأصلية | ||||
DOI: 10.21608/jcia.2023.315584 | ||||
View on SCiNiTO | ||||
Author | ||||
سهاري عبدالرحمن العبيسي | ||||
الكلية الجامعية بالخرمة (جامعة الطائف) | ||||
Abstract | ||||
تتناول الدراسة النعت باسم الإشارة في القرآن الكريم، وقد اخترت النعت؛ لأنه من الوظائف النحوية التي تشغل حيزا مهما في النص القرآني، وخصّت الدراسة النعت باسم الإشارة؛ لأنه مسلك دقيق فيه خلاف بين النحاة، فأردت أن أكشف الستار عنه من خلال تسليط الضوء على شواهده من القرآن الكريم، إذ يتضمن ذلك معاني متعددة، ودلالات وإيحاءات تتلاءم مع سياقاته التي ورد فيها، وقد جاءت هذه الدراسة فيه تمهيد ومبحثين، يسبقها مقدمة، التمهيد: تحدثت فيه عن النعت بالمبهم في التراث النحوي، والمبحث الأول: النعت باسم الإشارة في التراث النحوي، والمبحث الثاني: شواهد النعت باسم الإشارة في القرآن الكريم. The study deals with the adjective in the name of the sign in the Holy Qur’an, and I chose the adjective; Because it is one of the grammatical functions that occupy an important space in the Qur’anic text, and the study singled out the adjective in the name of the sign; Because it is a delicate course in which there is a disagreement between grammarians, so I wanted to reveal the curtain about it by shedding light on its evidence from the Holy Qur’an, as this includes multiple meanings, indications and revelations that are compatible with the contexts in which it was mentioned. In it, I talked about the adjective vague in the grammatical heritage, and the first topic: the adjective in the name of the sign in the grammatical heritage, and the second topic: the evidence of the adjective in the name of the sign in the Holy Qur’an. In this research, I followed the descriptive approach and the analytical inductive approach, and appended it with a conclusion, in which the most important results were: The adjective in the name of the sign is one of the most important forms of adjective vague in the grammatical heritage. The preponderance of the opinion of grammarians who say that it is permissible to use the name of the sign and its occurrence; Because it is interpreted by the derivative, it is like what is described by the derivatives, towards: the present, the witness, the near, and the far. • The name of the sign is mentioned in the position of the adjective in a number of Quranic stories: such as the story of the Prophet of God Joseph - upon him be peace - and the story of the Companions of the Cave, and the story of the Prophet of God Solomon with the hoopoe, and the position of the Prophet of God Abraham with idols, and that is what the place of the story requires of clarification, designation, and presence And watch | ||||
Keywords | ||||
النعت; اسم الإشارة; التراث; التوابع - الدلالة Adjective - sign noun - heritage - dependencies - connotation | ||||
References | ||||
1- artshaf aldrb mn lsan al3rb، laby 7yan alandlsy (t: 745hـ)، t78y8 wshr7: d. rgb 3thman m7md، mktbt al5angy، al8ahrt، 61، (1418hـ ـ 1998m).
2- asrar al3rbyt، laby albrkat 3bdalr7mn bn m7md bn aby s3yd alanbary (t: 577hـ)، t78y8: m7md bhgt alby6ar، m6bw3at almgm3 al3lmy al3rby، dmsh8، (d.t).
3- إsfar alfsy7، laby shl m7md bn 3ly alhrwy aln7wy (t:433h)، t78y8: d. d. a7md bn s3yd 8shash، algam3t alإslamyt، almdynt almnwrt، 1420h.
4- alashbah walnظaar fy aln7w، lglal aldyn alsyw6y (t: 911h)، dar alktb al3lmyt، byrwt، lbnan، (d.t).
5- alaswl fy aln7w، laby bkr m7md bn shl bn alsrّag aln7wy albghdady ( t: 316hـ) t78y8: d. 3bdal7syn alftly، masst alrsalt، (d.t).
6- إ3rab al8rآn، laby g3fr aln7as a7md bn m7md bn إsma3yl bn ywns almrady aln7wy (t: 338hـ)، t78y8: 3bdalmn3m 5lyl إbrahym، mnshwrat m7md 3ly bydwn، dar alktb al3lmyt، byrwt، 61، 1421h.
7- إ3rab al8rآn alkrym، lm7mwd slyman ya8wt، dar alm3rft algam3yt، alإskndryt، (d.t).
8- إ3rab al8rآn almnswb llzgag، laby al7sn nwr aldyn 3ly bn al7syn bn 3ly alasfhany alba8wly (t: n7w 543h)، t78y8: إbrahym alإbyary، dar alktab almsry، al8ahrt، dar alktb allbnanyt، byrwt، 64، 1420h.
9- إ3rab al8rآn wbyanh، lm7yy aldyn bn a7md ms6fy drwysh (t: 1403hـ)، dar alإrshad llshawn algam3yt، 7ms، swryt، dar alymamt، dmsh8، byrwt، dar abn kthyr، dmsh8، byrwt، 64، 1415h.
10- alإ3rab 3n 8wa3d alإ3rab، labn hsham alansary (t: 761h)، t78y8: 3ly fwdt، gam3t alryad، (d.t).
11- alإ3rab almfsّl lktab allah almrtl، lbhgt 3bdalwa7d sal7، dar alfkr llnshr waltwzy3، (d.t).
12- alإnsaf fy msaal al5laf byn aln7wyyn: albsryyn walkwfyyn، lkmal aldyn aby albrkat 3bdalr7mn alanbary aln7wy (t:577hـ)، almktbt altgaryt alkbry، m6b3t als3adt، 64، (1380hـ - 1961m).
13- anwar altnzyl wasrar altawyl، alm3rwf bـ(tfsyr albydawy)، lnasr aldyn aby al5yr 3bdallah bn 3mr bn m7md alshyrazy alshaf3y albydawy (t:691h)، t78y8: m7md almr3shly، dar إ7yaa altrath al3rby، byrwt، lbnan، 61، 1418h.
14- awd7 almsalk إly alfyt abn malk، laby m7md 3bdallah gmal aldyn bn ywsf bn hsham alansary almsry (t: 761hـ) wm3h ktab: 3dt alsalk إly t78y8 awd7 almsalk، lm7md m7yy aldyn 3bdal7myd، almktbt al3sryt، byrwt، (d.t).
15- alإyda7 al3ddy، laby 3ly alfarsy (t:377hـ)، t78y8: d. 7sn shazly frhwd، m6b3t dar altalyf، msr، 61، (1389hـ - 1969m).
16- alb7r alm7y6، lm7md bn ywsf alshhyr bـ(aby 7yan alandlsy) (t:745hـ)، drast wt78y8 wt3ly8 alshy5 : 3adl a7md 3bdalmwgwd، alshy5 : 3ly m7md m3wّd، dar alktb al3lmyt، byrwt، lbnan، 61، (1413hـ- 1993m) .
17- albdy3 fy 3lm al3rbyt، llmbark bn m7md algzry aby als3adat mgd aldyn bn alathyr (t: 606hـ)، t78y8: d. ft7y a7md 3lyّ aldyn، gam3t am al8ry، mkt almkrmt، 1420hـ .
18- albsy6 fy shr7 gml alzgagy، labn aby alrby3 3bydallah bn a7md alsbty (t: 688h)، t78y8: d. 3yad 3yd althbyty، dar alghrb alإslamy، byrwt، lbnan، (1407h- 1986m).
19- altbyan fy إ3rab al8rآn، laby alb8aa 3bdallah bn al7syn al3kbry (t: 616h)، t78y8: 3ly m7md albgawy، m6b3t 3ysy albaby al7lby wshrkah، (d.t).
20- alt7ryr waltnwyr، lm7md al6ahr bn m7md bn 3ashwr altwnsy (t : 1393hـ)، aldar altwnsyt llnshr، twns، 1984 hـ.
21- altsry7 bmdmwn altwdy7 fy aln7w، llshy5 5ald bn 3bdallah alazhry (t: 905hـ)، t78y8: m7md basl 3ywn alswd، dar alktb al3lmyt، byrwt، lbnan، 61، (1421hـ - 2000m).
22- alt3ly8t 3ly ktab sybwyh، laby 3ly alfarsy (t: 377hـ)، t78y8: d. 3wd al8wzy، gam3t almlk s3wd، alryad، 61، (1414hـ - 1994m).
23- tfsyr aby als3wd almsmy (إrshad al38l alslym إly mzaya al8rآn alkrym)، laby als3wd m7md bn m7md al3mady (t:951h)، dar إ7yaa altrath al3rby، byrwt، lbnan، (d.t).
24- tfsyr al6bry (gam3 albyan 3n tawyl آy al8rآn)، laby g3fr m7md bn gryr al6bry (t: 310hـ)، t78y8: m7mwd shakr، dar abn algwzy، al8ahrt، 61، 2008m.
25- altfsyr alkbyr (mfaty7 alghyb)، laby 3bdallah m7md bn 3mr bn al7sn alrazy alml8b bـ(f5r aldyn alrazy) (t:606h)، dar إ7yaa altrath al3rby، byrwt، lbnan، 63، 1420hـ).
26- tfsyr alnsfy (mdark altnzyl w78aa8 altawyl)، laby albrkat 3bd allah bn a7md bn m7mwd alnsfy (t: 710h)، t78y8: ywsf 3ly bdywy، dar alklm al6yb، byrwt، 61، (1419 hـ - 1998 m).
27- twdy7 alm8asd walmsalk bshr7 alfyt abn malk، llmrady (t: 749hـ)، t78y8: a.d 3bdalr7mn 3ly slyman، dar alfkr al3rby، al8ahrt، 61، (1422hـ - 2001m).
28- algam3 la7kam al8rآn (tfsyr al8r6by)، laby 3bdallah m7md bn a7md bn aby bkr bn fr7 alansary al8r6by (t: 671h)، t78y8: a7md albrdwny، إbrahym a6yfsh، dar alktb almsryt، al8ahrt، 62، (1384h- 1964m).
29- gam3 aldrws al3rbyt، lms6fy bn m7md alghlayyny (t: 1364h)، almktbt al3sryt، syda، byrwt، (1414h- 1993m).
30- algam3 als7y7، whw algam3 almsnd als7y7 alm5tsr mn amwr rswl allah sly allah 3lyh wslm wsnnh wayamh، laby 3bdallah m7md bn إsma3yl bn إbrahym algُ3fy alb5ary (t:256h)، t78y8: m7md zhyr alnasr، dar 6w8 alngat، byrwt، lbnan، 61، 1422h.
31- algdwl fy إ3rab al8rآn wsrfh wbyanh، m3 fwaad n7wyt hamt، m7mwd safy (t: 1376hـ)، dar alrshyd، dmsh8، masst alإyman، byrwt، lbnan، 64، 1418h.
32- algny aldany fy 7rwf alm3any، ll7sn bn 8asm almrady (t: 749hـ) t78y8: d. f5r aldyn 8bawt، a. m7md ndym fadl، dar alktb al3lmyt، byrwt، lbnan، 61، (1413hـ - 1992m).
33- 7ashyt alsban 3ly shr7 alashmwny 3ly alfyt abn malk، laby al3rfan m7md bn 3ly alsban (t: 1206hـ)، wm3h shr7 alshwahd ll3yny، t78y8: 6h 3bdalrawf s3d، almktbt altw8yfyt، (d.t).
34- 7gt al8raaat، laby zr3t 3bdalr7mn bn m7md bn znglt (t: 403h)، t78y8: s3yd alafghany، masst alrsalt، (d.t).
35- al7gt ll8raa alsb3t، laby 3ly al7sn bn 3bdalghfar alfarsy (t:377h)، t78y8: bdr aldyn 8hwgy، bshyr gwygaby، dar almamwn lltrath، dmsh8، byrwt، 62، (1413h- 1993m).
36- aldr almnthwr fy altfsyr balmathwr، lglal aldyn 3bdalr7mn bn aby bkr alsyw6y (t:911h)، dar alfkr، byrwt، (d.t).
37- aldr almswn fy 3lwm alktab almknwn laby al3bas، shhab aldyn، a7md bn ywsf bn 3bd aldaam alm3rwf balsmyn al7lby (t: 756hـ)، t78y8: d. a7md m7md al5ra6، dar al8lm، dmsh8، (d.t).
38- rw7 alm3any fy tfsyr al8rآn al3ظym walsb3 almthany، laby alfdl m7mwd alآlwsy albghdady (t: 1270hـ)، dar إ7yaa altrath al3rby، byrwt، (d.t).
39- shr7 alashmwny 3ly alfyt abn malk almsmّy mnhg alsalk إly alfyt abn malk، laby al7sn 3ly bn m7md bn 3ysy alashmwny alshaf3y (t: 900h)، t78y8: m7md m7yy aldyn 3bdal7myd، dar alktab al3rby، byrwt، lbnan، 61، (1375hـ- 1955m).
40- shr7 altshyl، labn malk gmal aldyn m7md bn 3bdallah al6aay algyany alandlsy (t: 672hـ)، t78y8: d. 3bdalr7mn alsyd، d. m7md bdwy alm5twn، hgr llnshr waltwzy3، 61، (1410hـ - 1990m).
41- shr7 almfsl، labn 3ly bn y3ysh aln7wy (t: 643hـ)، إdart al6ba3t almnyryt، (d.t) .
42- shr7 alm8dmt alm7sbt، l6ahr bn a7md bn babshaz (t: 469h)، t78y8: 5ald 3bdalkrym، alm6b3t al3sryt، alkwyt، 61، 1977m.
43- shr7 86r alndy wbl alsdy، laby m7md 3bdallah gmal aldyn abn hsham alansary (t: 761hـ)، t78y8: m7md m7yy aldyn 3bdal7myd، m6b3t als3adt، msr، 67، (1374h- 1954m).
44- shr7 alkafyt alshafyt، lgmal aldyn m7md bn 3bdallah bn malk al6aay (t: 672hـ)، t78y8: d. 3bdalmn3m a7md hrydy، gam3t am al8ry، mrkz alb7th al3lmy wإ7yaa altrath alإslamy، 61، (1402hـ ـ 1982m) .
45- shr7 ml7t alإ3rab، laby m7md al8asm bn 3ly bn m7md al7ryry (t: 516hـ)، t78y8: d. a7md m7md 8asm، dar alklm al6yb، dmsh8، byrwt، 61، (1422hـ- 2002m).
46- 3ll aln7w، laby al7sn m7md bn 3bd allah bn al3bas alm3rwf bـ(abn alwra8) (t: 381hـ)، t78y8: m7mwd gasm m7md aldrwysh، mktbt alrshd، alryad، als3wdyt، 61، (1420 hـ - 1999m).
47- ft7 al8dyr، lm7md bn 3ly bn m7md alshwkany alymny (t: 1250h)، dar abn kthyr، dar alklm al6yb، dmsh8، byrwt، 61، 1414h.
48- ftw7 alghyb fy alkshf 3n 8na3 alryb (7ashyt al6yby 3ly alkshaf)، lshrf aldyn al7syn bn 3bdallah al6yby (t: 743h)، t78y8: إyad m7md alghwg، gmyl bny 36a، gaazt dby aldwlyt ll8rآn alkrym، 61، (1434h- 2013m).
49- alktab، laby bshr 3mrw bn 3thman bn 8nbr alm3rwf bsybwyh (t: 180hـ) t78y8 wshr7: 3bdalslam m7md harwn، mktbt al5angy، al8ahrt، 63، (1408hـ - 1988m).
50- alkafyt fy 3lm aln7w walshafyt fy 3lmy altsryf wal56، labn al7agb gmal aldyn 3thman bn 3mr bn aby bkr (t:646h)، t78y8: d. sal7 3bdal3ظym alsha3r، mktbt alآdab، al8ahrt، 61، 2010m.
51- alkshaf 3n 78aa8 ghwamd altnzyl، laby al8asm m7mwd bn 3mrw bn a7md alzm5shry (t: 538hـ)، dar alktab al3rby، byrwt، lbnan، 63، 1407h.
52- alknash fy fny aln7w walsrf، l3mad aldyn aby alfdaa إsma3yl bn alafdl 3ly alaywby (t: 732h)، t78y8: d. ryad al5wam، almktbt al3sryt، syda، byrwt، (1425h- 2004m).
53- allbab fy 3ll albnaa walإ3rab، laby alb8aa 3bdallah bn al7syn al3kbry (t: 616h)، t78y8: ghazy m5tar 6lymat، dar alfkr alm3asr، byrwt، lbnan، dar alfkr، dmsh8، swryt، 61، (1416hـ - 1995m).
54- lsan al3rb laby alfdl gmal aldyn m7md bn mkrm alm3rwf bـ(abn mnظwr) alإfry8y almsry (t: 711h)، db6 nsh w3l8 7washyh: d. 5ald rshyd al8ady، dar ala5yar، alryad، 61، (1427hـ - 2006m).
55- allm3 fy al3rbyt، laby alft7 3thman bn gnِّy (t: 392hـ) t78y8: d. smy7 abw mُghly، dar mgdwlay llnshr، 3man، 1988m.
56- almgtby mn mshkl إ3rab al8rآn، a. d. a7md bn m7md al5ra6، mgm3 almlk fhd l6ba3t alms7f alshryf، almdynt almnwrt، 1426h.
57- alm7rr alwgyz fy tfsyr alktab al3zyz، laby m7md 3bdal78 bn ghalb bn 36yt alandlsy (t:546hـ)، t78y8 : 3bdalslam 3bdalshafy m7md، dar alktb al3lmyt، byrwt، lbnan، 61، (1422hـ ـ 2001m).
58- alm7swl fy shr7 alfswl (shr7 fswl abn m36 fy aln7w)، labn إyaz albghdady gmal aldyn bn bdr bn إyaz bn 3bdallah (t: 681h)، t78y8: d. shryf alngar، dar 3mar، alardn، 61، (1431h- 2010m).
59- almrtgl، laby m7md 3bdallah bn a7md abn al5shab (t: 567hـ)، t78y8: 3ly 7ydr، dmsh8، (1392hـ - 1972m) .
60- almsa3d 3ly tshyl alfwaad، shr7 mn8ّ7 labn 38yl 3ly ktab altshyl labn malk، t78y8: d. m7md kaml brkat، mrkz alb7th al3lmy wإ7yaa altrath alإslamy، mkt almkrmt، (1400hـ - 1980m).
61- mshkl إ3rab al8rآn، laby m7md mky bn aby 6alb al8ysy (t: 437h)، t78y8: d. 7atm aldamn، masst alrsalt، byrwt، 62، )1405h- 1984m).
62- m3any al8rآn، laby al7sn s3yd bn ms3dt (ala5fsh alaws6) (t: 215hـ)، t78y8: d. hdy m7mwd 8ra3t، mktbt al5angy، al8ahrt، 61، (1411h- 1990m).
63- m3any al8rآn، laby zkrya y7yy bn zyad alfraa (t: 207hـ)، 3alm alktb، byrwt، 63، (1403hـ - 1983m).
64- m3any al8rآn wإ3rabh، llzgag aby إs7a8 إbrahym bn alsrّy (t:311h)، t78y8: d. 3bd alglyl 3bdh shlby، 3alm alktb، byrwt، 61، (1408h – 1988m).
65- almfsl fy sn3t alإ3rab، laby al8asm m7mwd bn 3mrw bn a7md alzm5shry (t:538h) ، t78y8: alshrbyny shrydt، dar al7dyth، al8ahrt، 61، (1434h- 2013m).
66- alm8asd alshafyt fy shr7 al5last alkafyt، laby إs7a8 إbrahym bn mwsy alsha6by (t: 790h)، t78y8: d. 3bdalr7mn al3thymyn wآ5ryn، gam3t am al8ry، mkt almkrmt، 61، (1428hـ - 2007m).
67- alm8tsd fy shr7 rsalt alإyda7، laby bkr 3bdal8ahr algrgany (t:471hـ)، t78y8: d. kaظm b7r almrgan، dar alrshyd llnshr، al3ra8، (1982hـ).
68- alm8tdb، laby al3bas m7md bn yzyd almbrd (t:285hـ)، t78y8: m7md 3bdal5al8 3dymt، lgnt إ7yaa altrath alإslamy، al8ahrt، (1415hـ- 1994m).
69- alm8dmt algzwlyt fy aln7w، laby mwsy 3ysy bn 3bdal3zyz algzwly (t:607h)، t78y8: d. sh3ban 3bdalwhab m7md، 61، al8ahrt، 1988m.
70- alm8rّb، l3ly bn mamn alm3rwf bـ(abn 3sfwr) (t: 669h)، t78y8: a7md 3bdalstar algwary، 3bdallah algbwry، 61، (1392h- 1972m).
71- ntaag alfkr fy aln7w، laby al8asm 3bdalr7mn bn 3bdallah alsُّhِyly (t: 581hـ)، t78y8: 3adl a7md 3bdalmwgwd، 3ly m7md m3wd، dar alktb al3lmyt، byrwt، lbnan، 61، (1412hـ - 1992m).
72- aln7w al3rby a7kam wm3an، d. m7md fadl alsamraay، dar abn kthyr، byrwt، lbnan، 61، (1435hـ - 2014m).
73- nظm aldrr fy tnasb alآyat walswr، laby al7sn brhan aldyn إbrahym bn 3mr alb8a3y(t: 885h)، dar alktab alإslamy، al8ahrt، (d.t).
74- hm3 alhwam3 fy shr7 gm3 algwam3، llإmam glal aldyn alsyw6y (t: 911hـ) t78y8: a7md shms aldyn، mnshwrat m7md 3ly bydwn، dar alktb al3lmyt، byrwt، lbnan، 61، (1418hـ _ 1998m).
75- alwad7، laby bkr alzbydy alإshbyly aln7wy (t:379h)، t78y8: a.d 3bdalkrym 5lyft، dar glys alzman llnshr waltwzy3، alardn، 62، 2011m. | ||||
Statistics Article View: 242 PDF Download: 99 |
||||