الواحدية في الفكر الفلسفي (عرض ونقد) | ||||
مجلة کلية الدراسات الإسلامية والعربية للبنات بالإسکندرية | ||||
Volume 39, Issue 1, December 2023, Page 1-80 PDF (1.82 MB) | ||||
DOI: 10.21608/bfda.2024.334610 | ||||
![]() | ||||
Author | ||||
سحر إبراهيم مصطفى جميعه | ||||
مدرس العقيدة والفلسفة بكلية الدراسات الإسلامية والعربية بالمنصورة، جامعة الأزهر ، مصر. | ||||
Abstract | ||||
يعد هذا البحث محاولة لمعالجة مسألة الواحدية التي اتخذها بعض الفلاسفة مذهبا ناطقا، ومعبرا عن فلسفتهم خلال عصور الفكر الفلسفي في المراحل المختلفة، وهي عبارة عن المبدأ الذي يجعل الله والعالم عبارة عن موجود واحد سواء رجع الوجود إلي المادة وحدها وهي الواحدية المادية، والتي تعد فلسفة اسبينوزا معبرة عنها بصورة واضحة جدا، أو إلي الروح أو المثال فقط وهي الواحدية الروحية (المثالية)، والتي تعد فلسفة هيجل مثال تطبيقي لها، فتنتفي في الفلسفة الواحدية العلاقة الثنائية بين طرفين (الخالق والمخلوق) - وليس فيها اعتراف بعملية الخلق أصلا- بل العلاقة تكون أحادية ذات طرف واحد، ومن خلال البحث يتضح أن الفلسفة الواحدية فلسفة إلحادية، ولا يمكن التوفيق بينها وبين الدين بأي حال من الأحوال، وقد جاء هذا البحث بعنوان "الواحدية في الفكر الفلسفي (عرض ونقد)" ويشتمل علي مقدمة، ومبحثين وخاتمة، والمبحث الأول بعنوان: تعريف الواحدية وأقسامها، وفيه مطلبان الأول بعنوان: الواحدية ضبط المصطلحات والمفاهيم، والثاني بعنوان: أقسام الواحدية، أما المبحث الثاني فكان بعنوان: الواحدية عبر تاريخ الفكر الفلسفي وفيه ثلاث مطالب: الأول بعنوان: الواحدية في العصر القديم، والثاني بعنوان: الواحدية في العصر الأوروبي الوسيط، والثالث بعنوان: الواحدية في العصر الحديث، ثم كانت الخاتمة، و الفهارس. | ||||
Keywords | ||||
الواحدية; الواحدية المادية; الواحدية الروحية; الوجود الواحد; الطبيعة الطابعة والطبيعة المطبوعة; المطلق | ||||
References | ||||
فهرس المصادر
- alquran alkarim.
- asbinuza, du/ fuad zakaria, muasasat hindawi - alqahiratu, bidun raqm tabeat wabidun dar nashra.
- tarikh alfalsafa (aleasr alwasit walnahdatu), amil birhiihi, tir: du/ jurj tarabishi, dar altalieat - lubnan, ta: 2, 1983m.
- tarikh alfalsafa (almujalad al'uwwla: alyunan waruma), fridrik kublistun, tir: du/ 'iimam eabd alfataah 'iimami, almajlis al'aelii lilthaqafat - alqahiratu, ta: 1, 2002m.
- tarikh alfalsafa (min 'uwghustin 'iilay danz skut) almujalad althaani - alqism al'uwla, fridrik kublistun, tir: du/ 'iimam eabd alfataah - du/ 'iishaq eubayd, almarkaz alqawmia liltarjamat - alqahiratu, ta: 1, 2010m.
- tarikh alfalsafa (min 'uwkam 'iili suriz) , fridrik kublistun, tir: du/ 'iimam eabd alfataah 'iimam , du/ mahmud sayid 'ahmadu, almujalad althaalithi, almarkaz alqawmia liltarjamat - alqahiratu, ta: 1, 2013m
- tarikh alfalsafat al'uwrubiyat fi aleasr alwasit, du/ yusif karm, muasasat hindawi - alqahirati, bidun raqm tabeat wabidun sanat nashira.
- tarikh alfalsafat alhadithati, wilyam kuli rayat, tir: du/ mahmud sayid 'ahmadu, dar altanwir - lubnan, ta: 1, 2010m.
- tarikh alfalsafat algharbia ( alkitaab althaalith - alfalsafat alhadithatu), birtrandirsl, tir: du/ muhamad fathi alshiniti, alhayyat almisriat aleamat lilkitabi, bidun raqm tabeati, 1977m.
- tarikh alfalsafat alyunaniat min manzur sharqaa (aljuz' al'awal - alsaabiqun eali alsuwfistayiyiyni), da/ mustafi alnashar, dar qaba' - alqahirati, 1998m.
- tarikh alfalsafat alyunaniati, da/ majid fakharaa, dar aleilm lilmalayin - lubnan, ta: 1, 1991m.
- tarikh alfalsafat alyunaniati, wultar stis, tur: mujahid eabd almuneim mujahidi, dar althaqafat - alqahirati, bidun raqm tabeati, 1984m.
- tarikh alfalsafati(alqarn alsaabie eashar), amil birhiihi, tir: du/ jurj tarabishi, tu: 2, 1993m
- tasueat 'aflutin, tur: du/ farid jabara, maktabat lubnan nashiruna, ta: 1, 1997m.
- jadaliat aldiyn waltanwir (min durus falsafat aldiyn lihayjil), tir: 'abi yaerib almarzuqi, hayyat 'abuzaby lilsiyahat walthaqafat - kalimatu, ta: 1, 2014m.
- alhuriyat al'iinsaniat waleilmu, da/ yumnaa tarif alkhuli, muasasat hindawi, 2016m.
- kharif alfikr alyunanaa, da/ eabd alrahman bidway, maktabat alnahdat almisriati, ta: 5, 1979m.
- dlil 'aksfurd lilfalsafati, tdihundirtish, tur: najib alhasadii, almaktab alwataniu lilbahth waltatwir - libya, bidun raqm tabeati, 2003m.
- aldalil alfalsafiu alshaamila, rahim 'abu raghif almusui, dar almahijat albayda' - lubnan, ta: 1, 2013m.
- dimuqritis faylasuf aldhurat wa'atharuh fi alfikr alfalsafii hati easuruna alhadithata, da/ eali sami alnashaar - du/ muhamad eabuwdi 'iibrahim - da/ eali eabd almueti muhamad, alhayyat almisriat aleamat liltaalif walnashri, bidun raqm tabeati, 1972m.
- rbie alfikr alyunanaa, da/ eabd alrahman bidway, maktabat alnahdat almisriati, tu: 3, 1942m.
- shlinji, da/ eabd alrahman badwi, almuasasat alearabiat lildirasat walnashr - bayrut, ta: althaaniatu, bidun sanat nashira.
- ealam al'akhlaqi, barukh asbinuza, tur: jalal aldiyn saeidi, almunazamat alearabiat liltarjamat - lubnan, ta: 1, 2009m.
- alealmaniat aljuzyiyat waleilmaniat alshaamilatu, da/ eabd alwahaab almasiri, dar alshuruq - alqahiratu, ta: al'uwli, 2002m.
- fajr alfalsafat alyunaniat qabl suqrat, du/ 'ahmad fuaad al'ahwani, dar 'iihya' alkutub alearabiat - eisi albabi alhalabii washarikah - masr, ta: 1, 1954m.
- fikrat al'uluhiat eind 'aflatun wa'athariha fi alfalsafat al'iislamiat walgharbiati, du/ mustafay alnashar, maktabat madbuli - alqahiratu, tu: 2, 1988m.
- falasifat yunaniuwn aleasr al'uwala, da/ jaefar al yasin, matbaeat al'iirshad - jamieat baghdad, ta: 1, 1971m.
- alfalsafat almithaliati, hins zindikulir, tir: 'abu yuerib almarzuqi - fathi almiskiniu - naji aleunli, alshabakat alearabiat lil'abhath walnashri- lubnan, ta: 1, 2012m.
- alfalsafat alyunaniat tarikhuha wamushkilatiha, du/ 'amirat hilmi mutara, dar qaba' - alqahirati, bidun raqm tabeati, 1998mi.
- alfalsafat alyunaniat hataa 'aflatuna, da/ eazat qirni, majlis alnashr aleilmii - jamieat alkuayti, bidun raqm tabeati, 1993ma.
- alfalsafat 'anwaeuha wamushkilatiha, hintar mid, tir: di/ fuad zakaria, muasasat hindawaa, bidun raqm tabeati, 2022m.
- falsafat hijil wiltar tirins stis - hijil waldiymuqratiat da/ mishil mutyas, tir: du/ 'iimam eabd alfataah 'iimam , maktabat madbuli, bidun raqm tabeati, 1996m.
- falsafat hijili, almujalad al'awal almantiq wafalsafat altabieati, waltar siats, tir: du/ 'iimam eabd alfataah 'iimam, dar altanwir - lubnan, ta: 3, 2007m.
- falsafat hijili, eabd alfataah aldaydaa, maktabat al'anjilu almisriatu, bidun raqm tabeati, 1970m
- qisat alfalsafat alhadithati, 'ahmad 'amin - zaki najib mahmud, lajnat altaalif waltarjamat walnashra- alqahirati, bidun raqm tabeati, 1936m.
- qisat alfalsafat alyunaniati, 'ahmad 'amin - zaki najib mahmud, dar alkutub almisriati, ta: 2, 1935m.
- kazinufan walfalsafat al'iiliatu, du/ altiyib bu eazati, markaz nama' lilbuhuth waldirasat - aldaar alearabiat liltibaeat - lubnan/ alrayad, ta: 1, 2016m.
- mae alfalsafat alyunaniati, du/ muhamad eabr alrahman marhaba, manshurat euaydat - baris/ lubnan, ta: 3, 1988m.
- muejam alfalasifati, du/ jurj tarabishaa, dar altalieat - lubnan, ta: 3, 2006m.
- almuejam alfalasafaa, da/ murad wahibata, dar qaba' alhadithat - alqahiratu, ta: 5, 2007m.
- almuejam alfalisafi, majmae allughat alearabiati, alhayyat aleamat lishuuwn almatabie al'amiriat - alqahirati, bidun raqm tabeati, 1983mi.
- musueat 'aelam alfalsafat alearab wal'ajanibi, runi 'iili 'alfa, dar alkutub aleilmiat - lubnan, ta: 1, 1992.
- musueat alfalsafat walfalasifati, da/ eabd almuneim alhafnii, maktabat madbuli, tu: 3, 2010m.
- musueat alfalsafati, da/ eabd alrahman badwi, almuasasat alearabiat lildirasat walnashr - lubnan, ta: 1, 1984m.
- almawsueat alfalsafiat alearabiatu, almujalad al'awala, maehad al'iinma' alearabii - lubnan, ta: 1, 1986m.
- almawsueat alfalsafiat alearabiat, almujalad althaani - alqism althaani, maehad al'iinma' alearabii - lubnan, ta:1, 1988m.
- almusueat alfalsafiat almukhtasaratu, junathan ri w j.'uw. 'armsun, tir: fuad kamil - jalal aleashri - eabd alrashid eabd alsaadiq, almarkaz alqawmiu liltarjamat - alqahiratu, ta: 1, 2013m.
- musueat alyahud walyahudiat walsihyawniati, du/ eabd alwahaab almasiri, dar alshuruq - alqahiratu, ta:1, 1999m. | ||||
Statistics Article View: 74 PDF Download: 80 |
||||