تأطير الثوابت والمتغيّرات بالضوابط الشرعية وآثاره في المجتمع - دراسة أصولية تحليلية | ||||
مجلة کلية الدراسات الإسلامية والعربية للبنات بالإسکندرية | ||||
Volume 39, Issue 3, December 2023, Page 2307-2340 PDF (1.37 MB) | ||||
DOI: 10.21608/bfda.2023.335659 | ||||
View on SCiNiTO | ||||
Author | ||||
أحمد بن سعيد بن سالم الرمحي الرمحي | ||||
أستاذ مساعد بقسم الفقه وأصوله- كلية العلوم الشرعية سلطنة عمان | ||||
Abstract | ||||
يهدف هذا البحث إلى بيان الضوابط التي تميز الأحكام الشرعية الثابتة والأحكام الشرعية المتغيرة، وذكر الضوابط الشرعية المؤطرة للثوابت والمتغيرات، واستنتاج الآثار المترتبة على تأطير الثوابت والمتغيرات في المجتمع، وتتجلى أهميته في إبراز عظمة الشريعة الإسلامية في ثبات أحكامها ومراعاتها للمتغيرات، والحفاظ على الشريعة الإسلامية الغراء من عبث العابثين بأحكامه الشرعية، واستجلاء دعامات الدين الحنيف الحاكمة على تعاملات الأفراد مع أحكام الشريعة الغراء، وتكمن مشكلة البحث في ملاحظة التمييز بين الأحكام الشرعية الثابتة والمتغيرة، التي أحدثت جدلا في وقتنا الحاضر خاصة، مع بيان الضوابط الشرعية التي تحيط بالثوابت والمتغيرات وتحافظ عليها، وذكر الآثار الناتجة عن تأطيرها في المجتمع. وقد نهجت منهج المقارنة في إبراز الخصائص والضوابط بين الثوابت والمتغيرات، والمنهج التحليلي في ملاحظة آثار تأطير الثوابت والمتغيرات بالضوابط الشرعية. ومن أهم النتائج التي توصل إليها البحث: الثوابت: استدامة مشروعية الحكم في ذاتها باستنادها لدليل دوامها. المتغيرات: الأحكام الشرعية القابلة لتصرف المجتهدين. موارد الأحكام الثابتة تتمثل في: أحكام العقيدة، العبادات، المقدرات، العمومات القطعية. موارد الأحكام القابلة للتغير تتمثل في: الوسائل المعينة للعبادات، كيفيات بعض المعاملات، السياسة الشرعية، الوقائع الاضطرارية. الضوابط المؤطرة للثوابت والمتغيرات هي: ألا يخالف الحكم الاجتهادي مقاصد الشارع، وألا يخالف الحكم الاجتهادي النصوص القطعية، وألا يخالف الحكم الاجتهادي الإجماع. | ||||
Keywords | ||||
تأطير; الثوابت; المتغيرات; الضوابط الشرعية; مراعاة المتغيرات | ||||
References | ||||
فهرس المصادر والمراجع
References :
- alquran alkarim
- abin eabidin , muhamad 'amin 'afandi , rasayil abn eabdin, dar 'iihya' alturath alearabii, bayrut- lubnan, du.ta, di.t
- abin eashur, muhamad altaahir , maqasid alsharieat al'iislamiati, tahqiqu: muhamad altaahir almisawi, dar alnafayisi-al'urduni, ta2, 1421h-2001m.
- abin fars, 'ahmadu, muejam maqayis allughati, dar 'iihya' alturath alearbi-birut-libnan, ta1, 1422h - 2001m
- abin manzur , muhamad bin makram , lisan alearbi, dar sadr-birut - lubnan, ta1, 2000m.
- 'abu muanas, rayid nasri jamil, althawabit walmutaghayirat fi altashrie al'iislamii, kuliyat aldirasat aleulya, aljamieat al'urduniyati, 2004m.
- al'ayubii , muhamad saed bin 'ahmad , maqasid alsharieat al'iislamiati, dar alhijrat - alrayad, ta1, 1418h - 1998m.
- albuti, muhamad saeid , dawabit almaslahat fi alsharieat al'iislamiati, muasasat alrisalati, ta2, 1393h - 1973m.
- albuti, muhamad, althawabit walmutaghayirat fi al'iislami, majalat kuliyat aldirasat al'iislamiat walearabiati.
- jumeatu, ealay, althaabit walmutaghayir fi al'iislami, majalat almanar aljadidi.
- alkhirasani, 'ahmad bin alhusayn bin eali bin musaa alkhusrawjirdy , sunan albayhaqi, tahqiqu: muhamad eabd alqadir eataa, dar alkutub aleilmiati, bayrut - lubnan, ta3, 1424 hi - 2003 mi.
- aldrini, fathi aldirini, buhuth muqaranat fi alfiqh al'iislamii wa'usulihi, muasasat alrisalati, bayrut, lubnan.
- aldrini, fatahi, nazariat altaeasuf fi astiemal alhaqa, muasasat alrisalati- bayruti-lubnan, ta2, 1419h-1998m.
- alrabie bin habib albasarii, aljamie alsahihi, bab (fi alniyati), raqm alhadithi: (1), maktabat masqat, masqat- rui, ta1, 1415h - 1994m, al'asbahi , malik bin 'anas bin malik bin eamir , muataa malik biriwayat muhamad bin alhasan alshaybani, tahqiqu: eabd alwahaab eabd allatifi, almaktabat aleilmiati, ta2, da.t.
- alrisuni , 'ahmad , nazariat almaqasid eind al'iimam alshaatibii, dar alkalimat - almansurati, ta1, 1431h - 2010m.
- alzbaydi , muhamad murtadaa alhusayni , taj alearus min jawahir alqamus, tahqiqu: 'iibrahim altarzi, dar 'iihya' alturath alearabii - bayrut - lubnan, du.ta, da.t.
- alsifyani, eabidu, althaabit walshumul fi alsharieat al'iislamiati, maktabat almanarati, makat almukaramatu.
- alshaatibi ,'iibrahim bin musaa , almuafaqati, tahqiqu: 'abu eubaydat mashhur bin hasan al silman, dar abn eafan, ta1, 1417hi/ 1997m.
- alshwkani, muhamad bin eali bin muhamad bin eabd allah , 'iirshad alfuhul 'iilaya tahqiq alhaqi min eilm al'usulu, tahqiqu: 'ahmad eazw einayata, dar alkitaab alearabii, ta1, 1419h - 1999m.
- alsaawi, althawabit walmutaghayirat fi masirat aleamal al'iislamii. dar al'iielam alduwali, alqahirati, ta1, da.t.
- damaratu, eabdialjilil, alhakam alshareiu bayn 'asalat althabat walsalahiati, risalat dukturah, aljamieat al'urduniyati, emman.
- alqarafi,shhab aldiyn 'ahmad bin 'iidris , alfuruq ('anwar alburuq fi 'anwa' alfuruqi), ealim alkutab, du.ta, da.t.
- alkadmi, muhamad bn saeid , almuetabari, wazarat alturath alqawmii walthaqafat -saltanat eaman, du.ti, 1405h/1985m.
- mwasi, laylaa mustafaa , althawabit walmutaghayirat fi al'ahkam alfiqhiat almutaealiqat bialmar'at fi majal al'ahwal alshakhsiati, risalat majistir nuqisht bitarikh 23/11/ 2011m, 1432h - 2011m.
- alnuwyhi, muhamad , nahw thawrat fi alfikr aldiynii, alhayyat almisriat aleamat lilkitabi, du.ti, 210m.
| ||||
Statistics Article View: 57 PDF Download: 43 |
||||